به گزارش «پایگاه خبری بورس کالای ایران»، مژده ملایی، مدیرعامل کارگزاری توسعه کشاورزی در گفت و گویی به برخی موضوعات مهم در حوزه بورس کالا اشاره و راهکارهایی نیز برای بهبود فرآیند معاملات ارائه کرده است.

متن کامل گفت‌وگو با وی را در ادامه می خوانید:

خانم ملایی عملکرد بورس کالا را در سالی که گذشت چگونه می بینید؟

در بازار سرمایه فعلی کشورمان، شرکت بورس کالای ایران، یک بورس مطرح است که وظیفه پذیرش و معامله کالا و اوراق بهادار مبتنی بر آن از قبیل کالاهای پتروشیمی، صنعتی، معدنی و کشاورزی را برعهده دارد. این بازار متمرکز مالی، با ابزارهای نوین تغییرات مهمی در ساز و کار بخش های مذکور ایجاد کرده است. از نظر حجم معاملات و ارزش نیز در حوزه هایی همچون کشاورزی، پتروشیمی، فرآورده های نفتی، بازار فرعی و طلا نسبت به سال گذشته روند صعودی چشمگیری را شاهد بوده ایم. افزایش آمار معاملات نشان دهنده رونق گرفتن حجم تولید است که این اهمیت بورس کالا در بازسازی اقتصاد کشور را نشان می دهد. این بازار مالی با توجه به عملکرد مثبت ودرجه شفافیت امسال در تابلوی الف بازار پایه شرکت فرابورس نیز قرار گرفت.

استفاده از ابزارهای مالی نوین را در بورس کالا چطور ارزیابی می کنید؟

بورس کالا با ابزارهای مالی نوین موجب اقدامات گسترده ای در حوزه معاملات کالا شده است. مثلاً اختیار معامله برای ثبات و مقاوم سازی بازار در مقابل نوسانات بسیار جذاب و کاربردی است و برای تحلیل و پیش بینی بازار ابزار مناسبی محسوب می شود.

همچنین در بخش کشاورزی نیز اقدامات مناسبی صورت گرفت به طوری که با اجرایی شدن ماده ۳۳ قانون افزایش بهره وری کشاورزی، بار مالی دولت به میزان قابل توجهی کاهش یافت و همچنین موجب به حداقل رساندن زمان پرداخت مطالبات کشاورزان، کاهش فساد محصولات و خیلی از مزایای دیگر شده است. البته ناگفته نماند که در افتتاح معاملات نوین گواهی سپرده نیز موجب تداوم تولید، توسعه انبارداری و استاندارد سازی محصول در بخش کشاورزی شده است. انتشار اوارق مرابحه گندم، برای تسریع پرداخت مطالبات گندمکاران و اوراق سلف استاندارد از طرحها و اقدامات موثر بورس کالا بوده است.

همچنین در بخش صادرات و معاملات بین المللی، فعالیت خوبی داشته به طوری براساس برنامه های بورس کالا جلوگیری از صادرات محصولات بی کیفیت برخی سود جویان و نیز قاچاق محصولات استراژیک صورت گرفته است و امروز خرسندیم که با افتخار می توانیم شاهد قرار گرفتن نام ایران در تجارت بین الملل در جایگاه واقعی خود باشیم.

برای قیمت گذاری کالاها به صورت شفاف و جلوگیری از رانت فساد چه بسترهای قانونی باید فراهم شود؟

هرچه ابزارهای مالی گسترش پیدا کند، اطلاعات دقیق، زیرساختها استاندارد و تامین مالی برای تولیدکنندگان و دولت راحت تر انجام خواهد شد که در این صورت شفافیت اقتصادی و سپس رفاه اجتماعی را به همراه خواهد داشت. اما بورس کالا نیز با برنامه ریزی و مدیریت صحیح و تلاش کارگزاری های فعال توانسته است نسبت به سال گذشته حرکت چشمگیری داشته باشد.

این بازار هدفمند با توجه به سابقه یک دهه توانسته نقش خود را در بازار سرمایه به خوبی ایفا کند اگر چه هنوز فاصله زیادی تا رسیدن به یک بورس ایده آل وجود دارد، اما چنانچه وزارتخانه ها و موسسات اقتصادی و صنعتی و کشاورزی همراهی های لازم را انجام دهند این ایده آل به وقوع خواهد پیوست.

از آنجا که بورس کالا یک ساختار نظامند است و از ورود واسطه ها جلوگیری می کند، بنابراین به نظر می رسد برای این که قیمت گذاری کالاها باید به صورت قانونی انجام شود این بازار مالی شرایط تعیین قیمت گذاری را بر اساس عرضه و تقاضا دارد.

خرید نهادهای دولتی و عمومی که حجم بزرگی از بودجه عمومی را شامل می شود باید در بورس کالا صورت گیرد تا کاهش فساد و کاهش هزینه های دولتی را در پی داشته باشد. در تمام دنیا محصولات و کالاهای استراتژیک در بورس معامله می شوند تا سلف خری و رانت از بین برود و شاید بهتر باشد دولت و مجلس محترم ورود پاره ای از محصولات را ملزم به عرضه در بورس کنند.

بورس کالا یکی از ابزارهای مناسب برای شفافیت فعالیتهای اقتصادی است، اگر در این بازار مالی تعاملات دولت و حمایت آن شکل کمرنگی به خود بگیرد قطعاً رانتهای بسیار زیادی شکل می پذیرد. در حقیقت برای عملکرد مناسب بنگاههای تولیدی و تجاری و فعالیتهای بانکی باید از بازارهای مالی کمک گرفت. دیگر اینکه دولت به منظور ایجاد شفافیت و قیمت گذاری واقعی اجازه دهد عرضه و تقاضا تعیین کننده قیمت باشد به جای قیمت گذاری دولتی (خصوصاً در بخش صنعت و معدن(.

ماده ۳۷ قانون رفع موانع تولید که به موجب این ماده قانونی صادرات مشروط شده است به تامین نیاز داخلی بهترین بستر جهت اعمال این قانون، بورس کالاست. وقتی یک کالا عرضه شد و در چند مرحله مورد معامله قرار نگرفت، با صدور یک گواهی به عرضه کننده مجوز صادرات داده می شود. بر این اساس از این بازار دولت می تواند به عنوان مکانی برای نظارت بر مجوزهای صادراتی،تولیدی و تناسب سازی بین خوراک و تولید و نظارت بر مسائل استاندارد استفاده کند مسئله دیگر جلوگیری از بازار انحصاری، چه در عرضه، چه در بسته بندی، حمل و نقل اگر سیستم انحصاری باشد قطعاً موجب ایجاد فساد و رانت خواهد شد.

واقدام دیگر تعریف مشخص واسطه ها، نقش واسطه ها را می توان با عرضه در بورس کم کرد و خرید مستقیم توسط مصرف کننده صورت گیرد. همچنین کنترل و نظارت بر دامنه نوسان قیمت، محصولات با دامنه نوسان محدود معامله شوند.

الزامات قانونی و بسترهایی که برای رشد بورس کالا برای ایفای نقش بهتر در عرضه اقتصاد کشور می تواند فراهم کرد چیست؟

برای شفافیت اقتصادی در معاملات داخلی و بین الملل در کنار نهادهایی مثل شورای رقابت یا ستاد مبارزه با قاچاق کالا، بورس کالا باید به عنوان بازاری برای خرید و فروش و هم به عنوان اهرم نظارتی مجهز حضور داشته باشد و در جهت تنظیم قوانین و مقررات و نظارت کافی داشته باشد.

به همین دلیل است که عده ای از خرید و فروش در این بازار خودداری می کنند، چرا که به دلیل شفافیت این بازار می خواهند از پرداخت مالیات امتناع ورزند.

مساله دیگر آموزش برای اقشار مختلف جامعه است، بسیاری از تولیدکنندگان خصوصاً کشاورزان که می توانند جز فعالان بازار باشند با معاملات الکترونیک آشنایی ندارند و بورس کالا به تنهایی قادر به انجام این امر نیست و حمایت دولت را می طلبد. همانطورکه در آموزش صرفه جویی برق و آب تبلیغات تلویزیون بسیار تاثیرگذار بود، چه خوب است بودجه ای برای تبلیغات تلویزیونی و انیمیشن جهت آگاهی مردم اختصاص داده شود، ورود به سال جدید بهانه خوبیست که در خلال برنامه‌های نوروزی به آموزش این مهم نیز پرداخته شود. همچنین دولت می تواند با برنامه ریزی برای آینده با همکاری بورس کالا شاهد رونق بازار هم مسکن باشد.

همچنین در بخش کشاورزی نیز در آینده می توان دو یا سه ماه قبل از فصل برداشت که امکان برآورد سطح زیر کشت با محصول وجود دارد به هر کشاورز یک اختیار معامله اعطا کرد تا بتواند محصول خود را به دولت با هر نهاد دیگری که متعهد این اوراق می شود را بفروشد.

دولت می تواند این اختیار را به صورت سوبسید بپردازد. ماهیت بانکهای مدتی در سطح بین الملل به دلیل تحریم های طولانی تغییر کرده و فعالیتهای ارزی از شبکه های بانکی به شبکه غیررسمی منتقل شده است که با ایجاد بورس ارز در آینده می تواند این فعالیت مهم در مدار رسمی و قانونی خود قرار گیرد.

در پایان با سرمایه گذاری و حمایت‌ دولت و آماده سازی زیر ساختها، توسعه و تحقیقات و آموزش در زمینه فعالیت در بازارهای الکترونیک و شفاف، محدود نکردن صادرات، تسهیل نقل و انتقال های بانکی می توان بستری برای رشد بورس کالا فراهم کرد تا در شرایط اقتصادی کشور شاهد دگرگونی های جدیدی باشیم.

منبع: سنا