به گزارش «پایگاه خبری بورس کالای ایران»، سابقه معامله قراردادهای اختیار معامله (options) به سال ۱۹۷۳ (یعنی ۴۴ سال قبل) بر می­ گردد. در دهه های اخیر طبق آمار «شورای صنعت اختیار معامله­ ها» (OIC) حجم کل قراردادهای اختیار معامله در بورس­ های ایالات متحده در ۱۹۵۹ حدود ۵۰۷ میلیون بوده است. تا ۲۰۰۷ این رقم رشد چشم گیری نموده و از ۳ میلیارد قرارداد فراتر رفته است. در سطح جهانی تعداد قراردادهای آتی و اختیار معامله شده در بورس­ ها در سال ۲۰۱۵ به ۷۸/۲۴ میلیارد قرارداد رسید که نسبت به سال ۲۰۱۴ رشدی معادل ۵/۱۳ درصد داشته است لذا صنعت مزبور بالاترین نرخ رشد را از ۲۰۱۰ تجربه کرده است. در منطقه آسیا- پاسیفیک رشد مزبور بیشترین بوده یعنی به ۷/۳۳ درصد رسیده و تعداد قراردادهای آتی و اختیار معامله شده در بورس ­ها آن منطقه ۷/۹ میلیارد قرارداد بوده است.

از ارائه آمار رشد این صنعت و  بازار در مقدمه بالا، می توان نتیجه گرفت که معاملات اختیار معامله مزایا و جذابیت بالایی دارند و بر زندگی مردم اثر گذاری مثبت دارند که چنین رشدی را بخصوص در آسیا پاسیفیک تجربه کرده ­اند. اما چرا این ابزار معاملاتی این چنین مقبولیت عام پیدا کرده است؟ هر چند می­دانیم ریسک­ های آن حکم می­کند که این قراردادها فقط برای معامله­ گران مطلع و آگاه مفید فایده باشند؛ اما به راستی مهمترین مزیت­ های قراردادهای اختیار کدام اند؟

مزایای قراردادهای اختیار معامله

گرچه بیش از ۴۰ سال از معرفی آنها می­ گذرد ولی گویا توجه به شایستگی آنها همین چند سال شروع شده است. برخی از سرمایه­ گذاران از انجام معاملات اختیار معامله ­ها (options) سرپیچی می­ کنند چرا که بر این باورند آن قراردادها پیچیدگی­ های خاص خود را دارند و لذا شناخت و فهم و درک درست آنها مشکل است. برخی از سرمایه­ گذاران تجربه تلخی از اولین تجارت خود از تجارت آنها دارند، زیرا نه خود آنها و نه کارگزار آن ها اموزش علمی و عملی مناسبی را در چگونگی بکارگیری آن ابزارها ندیده ­اند. بکارگیری نامناسب و نادرست از قراردادهای اختیار معامله، مثل هر ابزار قدرتمند دیگری، میتواند به مشکلات عدیده­ ای منجر شوند.

 باید گفت که واژه «ریسکی» (risky) و یا «خطرناک» (dangerous) که به ناحق به این قراردادها توسط برخی رسانه های مالی در دنیا سنجاق شده است، اجازه نمی ­دهند مزایای آن از پشت ابرها تیره نمایان شوند. لذا این امر برای سرمایه ­گذاران بخصوص منفرد از اهمیت خاصی برخوردار است که قبل از هر گونه تصمیمی درباره ارزش قرارداد اختیار معامله به هر دو روی سکه دقیق شوند.

مزایای کاربرد قراردادهای اختیار معامله می توان در چهار دسته (بدون ترتیب اهمیت) خلاصه نمود. آنها کارایی و کارآمدی هزینه ­ها (cost efficiency) را افزایش می­ دهند، می­توانند ریسک کمتری نسبت به «سهام» داشته باشند؛ معاملات آن ها درصد بازده بالقوه بالاتری بدست می­ دهند و سرانجام آنها تعداد متنوعی از استراتژی­ های معاملاتی را ارائه می ­کنند. پس از توجه به شرح بسیار مختصری که برای هر کدام آنها داده خواهد شد، اگر ارزیابی مجددی درباره قرادادهای اختیار معامله داشته باشید. از فرصت ­های پیش رو در بورس­ های کشور بیشتر و بهتر استفاده خواهید برد.

1. کارآیی هزینه­ای

قراردادهای اختیار معامله در کاربرد اهرم­ های مالی (Leveraging) با قدرت عمل می­کنند بطور دقیق­ تر، یک سرمایه­ گذار می­تواند به کمک اختیار معامله­ ها وضعیت یا موفقیت معاملاتی خاصی را در مورد سهام بخود بگیرد که در مقایسه با وضعیت مشابه آن درباره سهام (خرید یا فروش) بدون کمک اختیار معامله، هزینه­ های بزرگی را متحمل نشود. برای مثال، برای خرید ۲۰۰ سهم ۸۰ دلاری، یک سرمایه ­گذار می­باید ۱۶۰۰۰ دلار هزینه کند. در حالی­که اگر آن سرمایه­ گذار یا خریدار آن سهام اقدام به خرید دو قرارداد اختیار خرید (call options) به ۲۰ دلار می ­نمود. (هر قرارداد شامل ۱۰۰ سهم است)، کل هزینه­ هایی که او می ­بایست بپردازد ۴۰۰۰ دلار می­ شد. (۲۰ دلار قیمت هر قرارداد در بازار ×۱۰۰ سهم × ۲ قرارداد). در این گزینه سرمایه­ گذار مزبور ۱۲۰۰۰ دلار از سرمایه خود را در اختیار دارد تا به صلاح خود صرف گزینه­ های دیگر نماید. واضح است کار «به همین سادگی» نیست، سرمایه گذار مزبور مجبور است قرارداد اختیار خرید مناسب و درستی را خریداری نماید که بتواند با وضعیت یا موقعیت آن سهم بخوبی برابری کند. گرچه، این استراتژی (که بدان "جایگزینی سهام" می­گویند) تنها گزینه قابل قبول نیست ولی روشی عملی و مفید و از نظر هزینه­ ها کارآمد است.

مثال، فرض کنید شما تمایل به خرید سهام شرکت «آتیه» نموده­ اید، زیرا فکر می­کنید در چند ماه آینده سهام مزبور ترقی خواهند نمود. شما می­خواهید ۲۰۰ سهم آن شرکت را که هر سهم ۱۳۱ دلار معامله می­شود، خریداری نمایید، این سرمایه­ گذاری یا خرید برای شما در کل ۲۶۲۰۰ دلار هزینه در بردارد. به جای آنکه آن همه پول را درگیر کنید، شما می ­توانید به بازار قراردادهای اختیار معامله در بازار سهام یا بورس کالا مراجعه کرده و اختیار معامله مناسبی را که بسیار به آن سهام هم تراز هستند انتخاب کنید و یک قرارداد اختیار خرید (call option) برای چند ماه آینده با قیمت توافقی یا قیمت اعمال ۱۰۰ دلار به مبلغ ۳۱ دلار خریداری کنید. برای کسب یک وضعیت یا موقعیت معادل اندازه ۲۰۰ سهم که در بالا اشاره شد، شما به دو قرارداد نیاز دارید. این امر کل سرمایه­ گذاری شما را به ۶۸۰۰ دلار می­ رساند. (۳۴ دلار قیمت آن قرارداد در بورس × ۱۰۰ سهم × ۲ قرارداد) که با حجم سرمایه ­گذاری قبلی بر روی همین تعداد از آن سهام که ۲۶۸۰۰ بود کلی تفاوت دارد. این تفاوت را می توانید در حساب خود بخوابانید و سود سپرده آنرا بگیرید و یا به شکار فرصت­ها سرمایه­ گذاری در دارایی­های دیگری (مثل مشتقه ­های کالایی) تا بدین وسیله سبد دارایی­ های (پرتفوی) خود را متنوع تر ساخته و ریسک سرمایه ­گذاری ­های خود را کاهش دهید (به همبستگی آماری بین کالاها و سهام در پرتفوی خود توجه داشته باشید که منفی­ اند، یعنی در صورت کاهش قیمت یک قلم افزایش قیمت در دیگری حافظ منافع ما می­شود!).

با توجه به طولانی شدن بحث، اجازه دهید ۳ مزیت دیگر اختیار معامله را در یادداشت بعدی مطرح کنیم.