به گزارش «پایگاه خبری بورس کالای ایران»، در یادداشت قبل به سه عنصر از ۶ عنصر اصلی اثر گذار بر چگونگی کارکرد قراردادهای اختیار معامله اشاره شد. در این یادداشت سعی می ­شود بدون ورود به مباحث فنی به سه عنصر باقیمانده به طور مختصر پرداخته شود. برای یک معامله موفق بر روی اختیار معامله ­ها باید علاوه بر تشخیص سمت و سوی بازار به دو عنصر مهم قیمت توافقی یا اعمال و تاریخ انقضای آن قراردادها توجه کافی شود.

قیمت توافقی یا اعمال

ویژگی این عنصر از عناصر قرارداد اختیار معامله آن است که ما علاقه مندیم که قیمت دارایی پایه یا مورد نظر قرارداد مثل ذرت، نفت، طلا و ... و یا یک قرارداد آتی؛ به سمت آن حرکت کند. یادتان هست در مورد یک قرارداد اختیار خرید (Call Option) با یک قیمت توافقی که بیشتر از یک قیمت جاری دارایی پایه باشد می­گویند آن اختیار معامله در شرایط Out- Of- The- Money است. درست بدین دلیل که یک اختیار معامله وقتی در چنین حالتی است بدان معنی نیست شما از آن قرارداد سود نمی ­برید، بلکه این به معنی آن است که قرارداد اختیار معامله مذکور هنوز به قیمت توافقی یا قیمت اعمال آن نرسیده است. اگر یادتان باشد در مثال ما در مورد اختیار معامله طلا، قیمت توافقی یا اعما ل۱۵۰۰ دلار در هر اونس بود و با آن اختیار معامله را وقتی قیمت طلا ۱۴۰۰ دلار در هر اونس بود خریدیم، بنابراین در آن زمان قرارداد مزبور در حالت Out- Of- The- Money قرار داشت.

فرض کنید آتی طلا برای دسامبر ترقی نماید و قبل از تاریخ انقضای قرارداد شما به ۱۵۵۰ دلار برای هر اونس برسد. شما حالا صاحب و مالک یک قرارداد اختیار معامله­ ای هستید که در حالت In- The- Money قرار گرفته است؛ زیرا قیمت دارایی پایه آن از قیمت توافقی آن بالا زده است. در زیان قراردادهای اختیار خرید این بدان معنی است که قیمت آن کالا بیشتر از قیمت توافقی یا اعمال شده است و در مورد اختیار فروش ­ها (Put Options) حالت In- The- Money بمعنی انست که قیمت آن آتی کمتر از قیمت توافقی یا اعمال آن اختیار معامله است. وقتی شما اقدام به معاملات قراردادهای اختیار معامله در بورس­ های کالا می­ نمایید، نوعاً باید اختیار معامله ­ای که خریداری ­کنید که در ابتدا در حالت Out-Of- The- Money است، با این امید که روزی روزگاری قبل از پایان عمر آن قرارداد یا تاریخ انقضای قیمت آن از قیمت توافقی بیشتر شده و بصورت یک قرارداد اختیار معامله سودمند که در حالت In- The- Money است در می ­اید. فراموش نکنید که شما مجبور نیستید صبر کنید که یک اختیار معامله در In- The- Money قرار گیرد تا آن را بفروشید یا از معامله آن سود ببرید. اگر بازار چنین به نظر برسد که دیگر نوسانات آن بر وفق مراد شما نیست قیمت ها و به قیمت توافقی شما نرسیده است؛ شما هنوز می­ توانید آنرا با قیمت بازار بفروشید. نزدیکی و مجاورت قیمت توافقی یا اعمال با قیمت دارایی پایه رابطه بسیار مهمی است و بیشترین تأثیر را بر روی قیمت قرارداد اختیار معامله مزبور دارد. برای مثال، اگر در بازار آتی طلا قیمت آن ۱۴۰۰ دلار باشد یک اختیار خرید به قیمت ۱۴۵۰ دلار گران تر از یک قرارداد اختیار خرید ۱۵۰۰ دلاری است. زیرا احتمال اینکه آن طلا به ۱۴۵۰ دلار در مقایسه با ۱۵۰۰ دلار برسد، بیشتر است. هم چنین بخاطر بسپارید که از آنجا که قرارداد اختیار خرید ۱۴۰۰ دلاری هزینه بیشتری دارد و لذا اگر شما دچار اشتباه شوید، از قرار داد ۱۴۰۰ دلاری زیان بیشتری را متحمل می­شوید، زیرا آن قرارداد قیمت (Premium) یا هزینه تمام شده بالاتری دارد. بنابراین در انتخاب قیمت ­های توافقی یا اعمال، خیر در آن است " حد وسط " را رعایت کنید، قرارداد اختیار معامله­ ای را نخرید که آن دو خیلی دور از هم باشند چرا که بازار هرگز نمی تواندآنها را بهم رساند و یا اگر برسند شما سود خوبی نمی­ برید. روی دیگر سکه آن است که شما نمی­ خواهید که قرارداد اختیار معامله­ ای که قیمت توافقی آن بسیار نزدیک هستند خریداری کنید؛ زیرا هزینه آن بالاست و لذا اگر اشتباه کنید خود را در معرض ریسک زیان بیشتری قرار داده­اید.

تاریخ انقضا (Expiration Date)

این تاریخی است که در آن معامله بر روی قرارداد اختیار معامله مورد نظر متوقف می­شود و موجودیت و حیات آن پایان می­پذیرد، لذا  شما باید آنرا قبل از آن تاریخ بفروشید و یا اعمال (Exercise) نمایید. دوباره یادآوری کنیم که شما می­توانید قرارداد اختیار معامله خود را هر زمان قبل از این تاریخ (وقتی بازار باز است)بفروشید و مجبور نیستید تا تاریخ انقضای آن قرارداد برای فروش قرارداد خود صبر کنید. هم چنین وقتی شما با یک معامله سودده مواجه هستید. نوعاً شما به جای اعمال یک قرارداد آتی برای کسب سود، به فروش آن اقدام می­ کنید. این تاریخ انقضا است که یک قرارداد اختیار معامله را بصورت یک دارایی که در طول زمان ارزش خود را از دست می­ دهد تبدیل کرده است (Time Decay) بدین معنی است که با نزدیک شدن به تاریخ انقضا، قرارداد «ارزش زمانی» خود را به تدریج از دست می­دهد. بنابراین ، به شرط ثابت ماندن سایر شرایط و عوامل, هر چه یک قرارداد اختیار معامله زمان بیشتری به تاریخ انقضای خود داشته باشد بیشتر می ­ارزد. اگر شما یک قرارداد اختیار خرید برای طلا وقتی قیمت آن در بازار ۱۴۰۰ دلار بوده خریده بودید و یکماه بعد باز قیمت آن در همان سطح ۱۴۰۰ باقی مانده باشد قرارداد شما قسمتی از ارزش زمانی خود را از دست داده است. بنابراین اگر شما آنرا به ۱۰ دلار خریده بودید و در عرض یکماه نوسانات بازار بر وفق مراد شما حرکت نکرده باشد؛ قرارداد اختیار معامله شما حالا ارزش کمتری پیدا کرده است، بفرض ارزش آن به ۷ دلار رسیده است. این بدان دلیل است که مردم حالا برای یک قرارداد اختیار معامله­ ای که یکماه یا کمتر عمر دارد حاضر به پرداخت کمتری برای آن هستند. اگر قرارداد اختیار معامله خود را نفروشید و یا بگذارید تا منقضی شود در حالی که قرارداد مزبور در شرایط In- The- Money (ITM) است؛ آنگاه آن بطور خودکار به یک وضعیت آتی از قیمت توافقی مزبور بدل می شود. بنابراین؛ اگر نمی­خواهید این اتفاق رخ دهد باید مطمئن شوید که اختیار معامله­ ها را در حالت In- The- Money را قبل تاریخ انقضای آنها بفروشید.

قیمت قرارداد خرید اختیار معامله (Premium)

قیمت قرارداد اختیار معامله مبلغی است که شما برای تصاحب قرارداد اختیار معامله می­پردازید  و این مبین ریسک شما در خرید آن قرارداد است؛ چرا که شما بیشتر از آنچه برای یک اختیار خرید یا فروش پرداخته اید، زیان نخواهید کرد. اگر شما در معامله ­ای سود یا زیان کنید این همان رقمی است که بطور مستقیم می توانید تبیین کنید. اگر شما یک قرارداد اختیار معامله برای طلا به قیمتی معادل ۱۰ دلار خریداری کنید؛ بیشترین مقداری که شما از معامله آن قرارداد زیان می­بینید ۱۰۰۰ دلار است. هدف شما باید آن باشد  این قرارداد را قبل از تاریخ انقضای آن به مبلغ بیشتر از آنچه برای آن پرداخته‌اید بفروشید. فروش آن قرارداد اختیار معامله به هر مبلغی بالاتر از ۱۰ دلار برای شما سودی در بر دارد (در اینجا از هزینه های کارمزد  کارگزاران بورس کالا صرف نظر شده است) یکی از باورهای غلط مردم درباره معاملات اختیار معامله آن است که آنها می­پندارند که قیمت دارایی پایه یا مورد نظر قرارداد، برای کسب سود، باید به قیمت توافقی یا قیمت اعمال آن قرارداد برسد در صورتی که چنین چیزی لزوماً حقیقت ندارد. به زبان ساده برای کسب سود در قراردادهای اختیار معامله (Option) آنچه شما نیاز دارید آن است که آن قرارداد را به قیمت بیشتر از انچه خریده ­اید بفروشید!

 بنابراین اجازه دهید به مثال خود باز گردیم فرض کنید شما اختیار خرید دسامبر طلا را به قیمت ۱۵۰۰ دلار در سپتامبر یعنی وقتی که قرارداد آتی طلا برای دسامبر به ۱۴۰۰ دلار معامله می­ شود، به قیمت ۱۰ دلار برای هر قرارداد خریداری کرده­ اید. روز بعد قیمت طلا ۲۰ دلار رشد می­ کند و به ۱۴۲۰ دلار در هر اونس می ­رسد. فکر می­کنید برای قیمت قرارداد اختیار خرید (Call Option) شما چه اتفاقی بیفتد؟ البته که بالا می ­رود. حالا طلا به اندازه ۲۰ دلار به قیمت توافقی یا قیمت اعمال قرارداد آن نزدیک­تر شده است .گرچه یک روز به تاریخ انقضا قرارداد، نزدیک شدن از «ارزش زمانی» آن قرارداد مقدار بسیار کمی می­ کاهد، ولی قرارداد مزبور حالا ارزش بیشتری پیدا کرده است. زیرا در حال حاضر دارایی پایه آتی طلا به ۱۵۰۰ دلار نزدیک تر شده است. ارزش تقریبی جدید آن قرارداد اختیار معامله حدود ۱۱ دلار شده یعنی تا آن زمان ۱۰۰ دلار سود نصیب شما کرده است  (۱۰۰$= ۱۰۰۰$- ۱۱۰۰$). چرا چنین شد؟ زیرا مردم حالا حاضرند مبلغ بیشتری برای یک قرارداد اختیار خرید که به قیمت آتی طلای پایه یعنی ۱۴۲۰ دلار نزدیک تر شده بپردازند در مقابل مقایسه با ۱۴۰۰ دلار روز قبل، اگر شما نظرتان عوض شد و فکر کردید ۱۴۲۰ دلار رقمی است که طلا تا آن سطح بالا می رود و شما قرارداد اختیاری خرید خود را به ۱۱۰۰ دلار فروختید ۱۰۰ دلار سود خواهید برد (بدون در نظر گرفتن هزینه های کارمزد کارگران بورس کالا) حتی اگر آتی طلا به ۱۵۰۰ نرسد.

منظور من از این دو یادداشت و اشاره به ۶ عنصر مهم در چگونگی کارکرد اختیار معامله­ ها آن بود که نشان دهم فهم و درک درستی از قطعات پازل قرارداداهای اختیار معامله قبل از اقدام به معامله این قراردادها چقدر اهمیت دارد و در نتیجه آموزش علمی و عملی معامله گران بالقوه توسط بورس کالا چقدر کارساز است.