به گزارش «پایگاه خبری بورس کالای ایران»، محسن عبداللهی، مدیر صندوق یکم کارگزاری بانک کشاورزی در خصوص بحث ایجاد صندوق‌های سرمایه‌گذاری کالایی گفت: باید در ارتباط با ضرورت توسعه و تسهیل در مبادله محصولات کشاورزی، اقداماتی انجام شود که شامل دو بخش واقعی تولید کالاهای کشاورزی و بخش مالی کالاهای کشاورزی است.
وی افزود: در زمینه بخش واقعی کشاورزی اقداماتی در حوزه مهندسی آب و مهندسی کشاورزی باید انجام شود و بخش بازرگانی این کالاها سیاست‌های تنظیم بازار و عملیات بازرگانی، حمل‌ونقل و مسائل مبادلاتی کالایی را شامل می‌شود. بخش دوم به حوزه مالی کشاورزی اشاره دارد که به اعمال و اقداماتی در بازار سرمایه و بازار پول و بیمه مربوط می‌شود.
این مدیر سرمایه‌گذاری به موضوع بازار بیمه به ‌عنوان یکی از موضوعات مهم کشاورزان اشاره و آن را جزو اولویت‌های دولت دانست و گفت: از کشاورزان آسیب دیده و کشاورزانی که قابلیت فروش محصولات با بهای تمام شده آن را ندارند حمایت‌هایی صورت گرفته، در زمینه قسمت مالی کشاورزی نیز در بخش بازار پول، بانک کشاورزی به‌عنوان یک بانک تخصصی ماموریت داشته که نیازهای مالی کشاورزان را از طریق تسهیلات در اختیار آنها قرار دهد.
به گفته عبداللهی، در بخش مالی محصولات کشاورزی که بازار سرمایه امکان فعالیت مالی در آن را دارد لازم است تا با ایجاد ابزارهای نوین مالی بتوان به شکوفایی و تعمیق مبادلات و تسهیل در نقل‌وانتقال وجوه حاصل از مبادله کالاهای کشاورزی اقدام کرد. به‌طور مثال با استفاده از انبارهای استاندارد برای بعضی از محصولات استراتژیک مثل ذرت و جو که در سال گذشته انجام شد و برای گندم که در سال جاری و در سال‌های آینده انجام خواهد شد قابلیت ایجاد ابزارهای مالی نوین به نام گواهی سپرده کالایی فراهم می‌شود.
وی افزود: این ابزار به این موضوع اشاره دارد که کشاورز بدون اینکه نیاز داشته باشد کالا را در قالب مبادلات چندین مرتبه‌ای انجام دهد و بدون آنکه مسائلی از قبیل هزینه‌های حمل‌ونقل، هزینه‌های مالیاتی و افت کیفیت را داشته باشد،به صورت کاملا استاندارد در یک انبار مشخص زیر کلید بورس دپو کند و مبتنی بر آن، یک اوراق بهادار تحت عنوان گواهی سپرده کالایی دریافت کند که از این به بعد مبادلات بعدی آن کالا به استناد آن گواهی است.
عضو هیات‌مدیره بورس کالا ادامه داد: این روند باعث می‌شود به جای اینکه کالا به صورت فیزیکی دست به دست و منتقل شود، گواهی سپرده کالایی در این روند وارد شود، بنابراین این ابزار قابلیت این را دارد که هزینه جابه‌جایی و حمل‌ونقل را برای مبادلات بعدی آن کالا به حداقل رسانده و منجر به‌کاهش قیمت نهایی کالا خواهد شد. از طرفی نتیجه افت کیفیت محصول در اثر جابه‌جایی را نخواهد داشت و مالیات روی حمل‌ونقل آن به این دلیل که گواهی سپرده کالایی در زمره اوراق بهادار محسوب می‌شود معاف خواهد شد.
ابزارهای توسعه بخش محصولات استراتژیک
عبداللهی عنوان کرد: گواهی سپرده کالایی یکی از ابزارهایی است که سال گذشته برای محصولات ذرت و جو استفاده شد. ابزارهای مالی دیگری که در بازار سرمایه قابلیت توسعه روی محصولات استراتژیک کشاورزی را دارند، ابزار آتی و اختیارات است که در سال گذشته در بورس اوراق بهادار و بورس کالا ابزار اختیارات را توسعه دادیم و برای اولین بار این تجربه را در بازار سرمایه کشور داشتیم که بتوانیم ابزار اختیار را برای اوراق بهادار و مبتنی بر کالا هم داشته باشیم.
وی افزود: این ابزار به این معنا است که اگر دو نفر (یک کشاورز و یک خریدار محصولات کشاورزی) در آینده بخواهند کالاها را به قیمت مشخصی با یکدیگر مبادله کنند، می‌توانند این کار را به صورت رسمی در بورس کالا در قالب یک قرارداد انجام دهند.بنابراین هم کشاورز از بابت قیمت آینده محصولاتی که هنوز کشت نکرده، مطمئن می‌شود و هم خریدار آن کالا روی فعالیت‌های تولیدی قابلیت برنامه‌ریزی پیدا می‌کند.
این مدیر سرمایه‌گذاری اوراق مشتقه آتی‌ و اختیار معامله را دو ظرفیتی که قابلیت معامله و امکان تامین بخشی از نیازهای فعالان بخش کشاورزی را تامین و میسر می‌کند میداند.درست است که این ابزارها بخشی از سلایق و ذائقه‌ها را تامین می‌کنند ولی اینکه آیا به ورود نقدینگی به بخش کشاورزی کمک می‌کنند، سوالی است که باید پرسید.
ایجاد مزایا از طریق صندوق سرمایه‌گذاری کالایی

عبداللهی معتقد است صندوق‌های کالایی یا صندوق‌های سرمایه‌گذاری کالایی چندین هدف را دنبال می‌کنند، یکی از آن هدف‌ها این است که منابع مالی را از سوی افرادی که علاقه‌مند به سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی هستند، تجمیع می‌کند.در نتیجه این اقدام صرفه‌ای که ایجاد می‌شود قابلیت ورود به یک بخش خاص را دارد، حتی قابلیت تعیین قیمت برای یک بخش خاص را خواهد داشت.
وی ادامه داد: یکی دیگر از این مزایا آن است که افرادی که حرفه‌ای نیستند و شاید فرصت کافی را برای این کار ندارند که خود مستقیما اوراق بهادار مبتنی بر کالاهای کشاورزی مثل اوراق اختیار ذرت و جو، اوراق آتی ذرت و جو و گواهی سپرده گندم را معامله کنند با خرید واحدهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری کالایی دست به انجام این کار می‌زنند.
عضو هیات‌مدیره بورس کالا افزود: در واقع این صندوق به تقویت عملکرد این گروه می‌پردازد، عملیات خرید و فروش این کالاها و اوراق بهادار مبتنی بر کالاها را انجام می‌دهد تا امکان کسب واقعی سود از محل سرمایه‌گذاری در حوزه کشاورزی را به‌دست آورند. بنابراین افراد غیرحرفه‌ای یا افرادی که زمان کافی را ندارند به واسطه ورود به صندوق‌های سرمایه‌گذاری کالایی می‌توانند از مزایای سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی بهره‌مند شوند.
عبداللهی ادامه داد: یکی دیگر از مزایایی که صندوق‌های کالایی برای بخش کشاورزی ایجاد می‌کند این است که منابعی را تجمیع می‌کند، اینها منابع خردی هستند که از نگاه سرمایه‌گذاران تبدیل به واحدهای صندوق کالایی شده‌اند.این منابع قابلیت این را دارند که بتوانند بحث بازارگردانی یا اصطلاحا market making یا بازارسازی گواهی سپرده یا اوراق بهادار مبتنی بر کالاهای کشاورزی را انجام دهند، بنابراین این بازار یک بازار متشکل و نظام‌مند می‌شود.
به گفته وی فعالان مختلفی در بازاری که محصولات کشاورزی و اوراق بهادار مبتنی بر این محصولات در آن رواج دارد در قالب عرضه‌کننده و خریدار ورود می‌کنند و با افزایش عمق بازار محصولات کشاورزی و اوراق مبتنی بر این محصولات فعالان این بازار می‌توانند قیمت بهتر، منصفانه‌تر و کارآتری را کشف کنند. در اینجا است که موضوع حذف دلالان مطرح می‌شود، به این معنا که کشاورز محصول را دیگر به قیمت پایین به دلالان عرضه نمی‌کند.در واقع زمانی که کالاهای کشاورزی را در قالب اوراق بهادار در می‌آوریم، قابلیت معامله آن را در بورس کالا فراهم کرده‌ایم، از این رو صندوق‌های سرمایه‌گذاری کالایی امکان خرید آن اوراق بهادار را ایجاد می‌کنند و یک‌سری ظرفیت‌ها را در بستر ابزارهای مالی و بازار سرمایه ایجاد می‌کنند که کشاورز بتواند مستقیما محصولات را به یک خریدار منصف مانند صندوق سرمایه‌گذاری کالایی عرضه کند.
این مدیر سرمایه‌گذاری اظهار داشت:بنابراین قیمتی که در نهایت ایجاد می‌شود قیمت منصفانه‌تری برای تولیدکننده محصولات کشاورزی خواهد بود.از طرفی موضوع حذف واسطه‌ها در این فرآیند تقریبا به حداقل می‌رسد و از سوی دیگر هم بهای تمام شده آن محصول برای مصرف‌کننده نهایی کالاها که عموم مردم هستند می‌تواند بهای تمام شده بسیار بهتر و منصفانه‌تری باشد. بنابراین کاهش هزینه‌ها هم یکی دیگر از مزایایی است که این صندوق‌ها می‌توانند ایجاد کنند.
امکانات نظارتی صندوق در بورس کالا
عبداللهی صندوق‌های سرمایه‌گذاری کالایی را دارای قابلیت معامله ابزارها یا دارایی‌هایی می‌داند که تماما در بورس کالا پذیرفته می‌شوند و از این طریق قابلیت معامله پیدا می‌کنند.بنابراین صندوق‌های سرمایه‌گذاری کالایی عملا در بورس کالا فعالیت می‌کنند و موضوع فعالیت و خرید و فروش‌ها به‌طور کامل تحت نظارت و تحت نظر نهاد اجرایی این بورس است.از این‌رو رفتار قیمتی که در اوراق بهادار مبتنی بر کالاهای کشاورزی شکل می‌گیرد تحت نظارت بورس کالا است و از طرفی صندوق‌های کالایی هم به صورت غیرمستقیم می‌توانند تحت نظارت بورس کالا باشند، از این نظر که هم کالاهای اساسی مستقیما به صورت فیزیکال عرضه می‌شوند(مثل ذرت، جو، گندم و کنجاله) و هم اوراق بهادار مبتنی بر این کالاها در بورس کالا در حال پذیرش هستند مانند اوراق گواهی سپرده کالایی ذرت، گندم و جو. از سویی اوراق اختیار و معاملات آتی محصولات ذرت، گندم و جو امکان معامله در بورس کالا را دارند، بنابراین صندوق‌های کالایی قابلیت خرید و فروش برای تمام دارایی‌هایی را که تحت نظارت بورس کالا در حال معامله هستند ایجاد می‌کنند.
قدرت تعمیم در صندوق‌های کالایی

وی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه طبق دستورالعمل اجرایی ایجاد صندوق‌های سرمایه‌گذاری کالایی در بخش کشاورزی چه نهادها، شرکت‌ها یا تامین سرمایه‌هایی می‌توانند در آن شرکت کنند،گفت: این صندوق‌ها می‌توانند در حوزه‌های مختلف و روی کالاهای مختلف ایجاد شده و فعالیت کنند، در این زمینه می‌توانیم صندوق سرمایه‌گذاری کالایی روی طلا و روی فلزات اساسی از قبیل فولاد، آلومینیوم و مس داشته باشیم، می‌توانیم این صندوق را روی کالاهای استراتژیک کشاورزی مثل ذرت، جو، گندم، کنجاله و سویا و محصولات مشابه نیز داشته باشیم.
عضو هیات‌مدیره بورس کالا افزود: بنابراین تا قبل از این، سرمایه‌گذاران برای ورود به بخش کشاورزی و کسب سود از محل مبادلات کشاورزی ناگزیر به دریافت کارت سبز و بازرگانی بودند تا بتوانند از طریق این کارت‌ها محصولات را وارد کنند، یا اگر اتکا به تولید داخل بود بتوانند از کشاورز، ‌کالا را خریداری کرده و در انبارها دپو کنند. در نتیجه افزایش قیمتی که در فصل اوج مصرف برای کالا ایجاد می‌شود را می‌توانند با یک بازدهی مناسب به دیگری به فروش برسانند.حتی می‌توانند کلیه اسناد حمل‌ونقل و اسناد فروش انبارداری را تحویل دهند و با کسب درصدی سود از فرصت سرمایه‌گذاری در محصولات کشاورزی خارج شوند.
عبداللهی ادامه داد:این فرآیند، فرآیندی پرریسک، زمانبر و از طرفی هم با مسائل و چالش‌های اجرایی متعددی همراه است، با توجه به این معضلات، صندوق‌های سرمایه‌گذاری کالایی که امکان خرید اوراق بهادار مبتنی بر آن کالاهای کشاورزی را دارند، فرآیند قبلی را بسیار ساده کرده، بنابراین با وجود این نهاد، سرمایه‌گذار وقتی وارد حوزه کسب سود از طریق مشارکت در خرید و فروش کالاهای کشاورزی شود، دیگر نیازی نیست با کالای فیزیکال درگیر باشد.بلکه با توجه به اینکه نهادی تحت عنوان صندوق سرمایه‌گذاری کالایی ایجاد شده، با مراجعه به سایت صندوق سرمایه‌گذاری یا شبکه فروش واحدهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری کالایی ذرت و جو که می‌توانند شعب یک بانک، شبکه کارگزاری یا اگر از نوع ای‌تی‌اس باشد و قابلیت خرید و فروش به صورت آنلاین را داشته باشد، می‌توان یک واحد از واحدهای سرمایه‌گذاری آن صندوق کالایی محصولات استراتژیک کشاورزی را خرید به‌طوری‌که صندوق از طرف سرمایه‌گذار، اوراق بهادار مبتنی بر کالاهای کشاورزی ذرت، جو و گندم را خریداری می‌کند و هر چه افزایش قیمت روی آن کالاها ایجاد شود بالطبع اوراق بهادار مبتنی بر آن کالاها مثل گواهی سپرده یا اوراق اختیارات هم افزایش قیمت خواهد داشت.
وی گفت:این‌گونه است که با افزایش قیمت اوراق بهادار مبتنی بر گندم، ذرت و جو واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق سرمایه‌گذاری کالایی آنها افزایش قیمت پیدا می‌کنند بنابراین سرمایه‌گذار به صورت مستقیم از محل افزایش قیمت محصولات کشاورزی بدون اینکه درگیر عملیات فیزیکال شود با خرید واحدهای صندوق سرمایه‌گذاری کالایی محصولات کشاورزی می‌تواند سود مدنظر را از بخش بازرگانی کشاورزی ببرد.
این مدیر سرمایه‌گذاری ادامه داد: از نگاه نهادها و فعالان مالی شرکت‌های متعددی که به صورت ماموریتی قابلیت و نقش تثبیتی در سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی یا تثبیت واردات از بخش محصولات کشاورزی را دارند می‌توانند به‌واسطه ورود به صندوق‌های سرمایه‌گذاری کالایی تکلیف را انجام دهند، از این جهت که این صندوق‌ها با توجه به اینکه در زمره نهادهای مالی هستند و واحدهای این صندوق‌ها در زمره اوراق بهادار محسوب می‌شوند طبق قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی از مالیات معاف هستند، بنابراین مزیت خوبی برای فعالان اقتصادی و بازرگانان ایجاد می‌شود که به جای اینکه به صورت مستقیم وارد بحث کالایی فیزیکال شوند وارد واحدهای سرمایه‌گذاری این صندوق‌ها شوند و با مبادله آنها بتوانند از منافع افزایش قیمت حاصل از محصولات کشاورزی بهره‌مند شوند.
ارتقای نقدشوندگی در صندوق‌های کالایی
عبداللهی اظهارداشت: امکانی که نهادهای مالی دیگر به غیر از بازرگانان بخش کشاورزی می‌توانند در صندوق‌های سرمایه‌گذاری کالایی انتخاب کنند این است که شرکت‌های تامین سرمایه، شرکت‌های کارگزاری و حتی صندوق‌های سرمایه‌گذاری بزرگی که در اوراق بهادار قابلیت معامله دارند می‌توانند نقش بازرگانی صندوق‌های سرمایه‌گذاری کالایی را بپذیرند که به نقدشوندگی واحدهای صندوق‌ها کمک کنند.

وی افزود:اگر نهادی مثل بانک کشاورزی وجود داشته باشد که ماموریت توسعه بخش کشاورزی را دارد می‌تواند ضامن نقدشوندگی و سودآوری واحدهای صندوق سرمایه‌گذاری کالایی شود به این دلیل که به دارنده یا سرمایه‌گذار واحدهای صندوق کالایی این تضمین، تایید و پیش‌بینی و چشم‌انداز را می‌دهد که همیشه سود متناسب و معقولی برای واحدهای صندوق کالایی ذرت و جو و محصولات دیگر کشاورزی در نظر گرفته شده و قابلیتی وجود دارد که هر زمان سرمایه‌گذار بخواهد واحدهای صندوق را بفروشد با نرخ قابل قبولی از وی بازخرید شود.
عبداللهی ادامه داد: بنابراین هم حوزه‌ها و نهادهای مالی تخصصی مثل شرکت‌های تامین سرمایه، صندوق‌های سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار، شرکت‌های کارگزاری و بانک‌ها قابلیت پذیرش ارکان مختلف این صندوق‌ها را دارند که هرکدام می‌توانند منافع را از طریق کارمزدی که دریافت می‌کنند در این مدل تاسیس صندوق ببینند.
منبع: دنیای اقتصاد