به گزارش «پایگاه خبری بورس کالای ایران» ، بازار کالاهای پایه در بخش‌های مختلف صنعتی، پتروشیمی و کشاورزی در ایران همواره با محدودیت‌ها و دشواری‌های ساختاری زیادی روبه‌رو بوده است. استفاده از ابزارهای نوین اقتصادی و ساختارهای کارآمد می‌تواند موجب رونق و تسهیل مبادلات کالایی در این بازارها شود. هنوز با وجود تلاش‌های بسیار انجام شده در بخش تولید و توزیع و در پی آن مصرف با مشکلات فراوانی روبه‌رو هستیم. در این میان صندوق کالایی قابل معامله(ETC) یکی از ابزارهای مالی نوین است که به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهند که به جای خرید و نگهداری کالای مورد نظر و تحمل هزینه‌های حمل و نقل، انبارداری و خسارت‌های احتمالی آن، اوراق این صندوق‌ها را خریداری کنند. با خرید این اوراق، سرمایه‌گذار در عین داشتن مالکیت کالای مورد نظر، مسوولیت نگهداری از آن کالا را بر عهده ندارد.

به عبارت دیگر، این صندوق‌ها بخش قابل ملاحظه‌ای از وجوه گردآوری شده خود را به سرمایه‌گذاری در گواهی سپرده کالایی خاص اختصاص می‌دهند و علاقه‌مندان به سرمایه‌گذاری در آن کالای خاص اقدام به خرید واحدهای این صندوق‌ها می‌کنند. از طرف دیگر با توجه به اینکه خود صندوق نیز روی خرید فیزیکی برای کالا سرمایه‌گذاری نمی‌کند و در عوض گواهی سپرده کالا را خریداری می‌کند، بسیاری از ریسک‌های مرتبط با خرید و نگهداری آن متوجه صندوق نخواهد بود.

درخصوص عملکرد صندوق‌های کالایی، مشکلاتی که در راه اجرایی شدن این بازارها وجود دارد و همچنین دستور ابلاغ و اجرایی شدن این صندوق‌ها با دکتر حامد سلطانی‌نژاد، مدیر عامل بورس کالای ایران به گفت‌وگو نشسته‌ایم.

مدیرعامل بورس کالای ایران طی این گفت‌وگو درخصوص صندوق‌های کالایی گفت: طی هفته گذشته نمونه اساس‌نامه این صندوق‌ها در سازمان بورس تصویب شده و برای ابلاغ آماده است. زمانی که این اساس‌نامه‌ها ابلاغ شوند، نحوه محاسبه NAV بحث دیگری است که باید در دستور کار قرار بگیرد.

وی در ادامه اظهار کرد: این در حالی است که این صندوق‌ها اجازه دارند در معاملات مشتقه هم سرمایه‌گذاری کرده و به این ترتیب محاسبه NAV کمی پیچیده تر می‌شود. سلطانی‌نژاد می‌گوید: بورس کالای ایران پیشنهاد خود را درخصوص محاسبه این شاخص، برای هر روز ارائه کرده است که در صورت تصویب به نظر نمی‌رسد مشکلی در این خصوص داشته باشیم. وی افزود: در دنیا برای محاسبه شاخص قیمت یک یا چند کالا دو روش وجود دارد. روش اول passive ( غیر فعال) و دیگری active (فعال). در حالت passive صندوقی همچون صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک وجود دارد که این صندوق از یونیت‌های مختلف تشکیل شده که در صورت خرید کالایی همچون طلا یونیت‌های این صندوق‌ها پر می‌شود. (به‌طور مثال هر یونیت این صندوق نمایانگر یک گرم طلاست). زمانی که قیمت طلا در بازارهای جهانی بالا و پایین شود، واحدهای این صندوق هم به تناسب آن نوسان می‌کنند و زمانی که فردی بخواهد از نوسانات بهره‌مند شود به استقبال خرید این صندوق‌ها می‌رود.

مدیریت حرفه ای با صندوق های کالایی

سطانی‌نژاد می‌گوید: در حالت دوم یعنی حالت active صندوقی تشکیل می‌شود که این صندوق متشکل از گواهی سپرده باشد. زمانی که ما گواهی سپرده را داریم عملا نیاز به صندوق‌های passive بی معنا است. علت هم آن است که گواهی سپرده نمایانگر قیمت طلا یا کالا است، در حالی که شاید برخی بر این باور باشند قیمت سکه بهار آزادی نسبت به قیمت طلا حباب دارد، اما در مقابل این سخن باید گفت که این حباب در طول زمان تعادل پیدا می‌کند و به این ترتیب می‌توان اظهار کرد که این صندوق با تقریب خوبی نماینده قیمت طلاست. بنابراین کسی که می‌خواهد روی طلا سرمایه‌گذاری کند می‌تواند از گواهی سپرده سکه بهره بگیرد.

وی در ادامه تصریح کرد: نکته دیگر این است که با فعال کردن صندوق، مدیریت صندوق هم وزن پیدا می‌کند. به این معنا که این صندوق‌ها را می‌توان به دست افراد حرفه‌ای در عرصه طلا مدیریت کرد. این فرد در طول زمان در بازار نقد، مشتقه و... فعالیت کرده و فعال ظاهر می‌شوند و به این ترتیب دارایی‌های ما علاوه بر اینکه قیمت‌های جهانی و تلاطم‌های جهانی را نمایندگی می‌کند، مدیریت حرفه‌ای این صندوق را بر عهده دارد.

پله های ترقی را طی کنیم

سلطانی‌نژاد ضمن اشاره به صندوق‌های کالایی افزود: درخصوص این صندوق هم دیدگاه‌های متفاوتی وجود دارد و برخی حالت active را مناسب می‌دانند و گروهی دیگر حالت passive. وی در ادامه افزود: پیشنهاد بورس کالا حالت فعال است و علت این پیشنهاد این بود زمانی که ما دارایی سپرده داریم و گواهی سپرده نمایندگی طلا را دارد دیگر نیازی به صندوق‌های Passive نیست و باید به سمت پیشرفت یک پله بالاتر برویم. خوشبختانه این پیشنهاد در حال تحقق است و چند تامین سرمایه برای انجام این کار ابراز همکاری کرده‌اند.

مدیر عامل بورس کالای ایران در ادامه افزود: البته در این مسیر نگرانی مبنی بر اینکه شاخص اعلام شده از سمت ما با شاخصی که مرکز آمار و بانک مرکزی اعلام می‌کند تلاقی داشته باشد وجود دارد.

سلطانی نژاد افزود: در مقابل این نگرانی باید گفت که این صندوق فقط نمایانگر قیمت‌ها نیست و با فعال شدن این صندوق به گونه‌ای هدف‌ها مرتفع می‌شود که نگرانی‌ها حل خواهند شد؛ ضمن اینکه این صندوق یک ساختار گزارشگر ندارد و بیشتر حالتی سرمایه‌گذاری دارد و طبعا اختلالی را در روند کار سازمان‌های گزارش‌کننده آمار پیش نمی‌آورد. سلطانی‌نژاد در ادامه می‌گوید: در سرمایه‌گذاری باید بحث هیجان وجود داشته باشد و به باور من هیجان صندوق‌های فعال بسیار بیشتر از صندوق‌های passive است. وی درخصوص ابلاغ و شروع به کار این صندوق‌ها تصریح کرد: هر زمان که سازمان بورس و اوراق بهادار استفاده از سازوکار این صندوق‌ها را ابلاغ کند،‌ قابل اجراست.

وی در ادامه می‌گوید: این در حالی است که درخصوص گواهی سپرده مشکلاتی وجود داشت که سازمان بورس کالای ایران به کمک سازمان‌هایی همچون بانک رفاه (علت کمک گرفتن از سازمان‌های این چنینی، ارتباط مستقیم و بیشتر این نهادها با مردم است) پیشنهادهایی را به سازمان ارائه داد و سازمان هم این پیشنهادها را لحاظ کرده است.دکتر سلطانی‌نژاد درخصوص اجرای این تغییرات درخصوص گواهی سپرده افزود: یکی از اهداف سازمان افزایش گزینه‌های سرمایه‌گذاری است و به باور من لحاظ کردن این تغییرات زمان بر نیست.

به گفته وی آن چیزی که در تمامی بازارهای مالی باعث درآمدزدایی می‌شود، معاملات پی در پی است و نکته اینجاست که این معاملات روی کالا اتفاق نمی‌افتد و روی اوراق مبتنی بر کالا اتفاق می‌افتد و با انجام معاملات پی در پی و عمق دادن به این بازارها بستری برای حرکت رو به جلو مهیا خواهد شد. وی در آخر افزود: متاسفانه تامین سرمایه‌های ما با ادبیات کالایی آشنا نیستند و به باور من اگر قصد بزرگ کردن بیزینس این سازمان هاست باید در حوزه کالایی بیشتر فعالیت کنند.

سهم خود را از بازار مالی افزایش دهیم

سلطانی‌نژاد می‌گوید: تا زمانی که کیک بازار مالی کوچک باشد هر کس به دنبال تکه کوچکی از این کیک است، اما اگر این کیک بزرگ شود، طبعا هرکس سهم بیشتری را می‌برد.

مدیر عامل بورس کالای ایران می‌گوید: بزرگ شدن بازار سرمایه نیازمند فعالیت است و مهم ترین کاربرد این صندوق ها، کمک به بازار مشتقه است. به این معنا که صندوقی ایجاد می‌شود که حیات و ممات این صندوق مبنی بر آن است که مقداری پول از مردم جمع می‌شود و قرار است مقدار مشخصی پول به آنها بر گردد و زمینه کار فقط و فقط طلاست. به این ترتیب تامین سرمایه مشتاق می‌شود که با نوشتن برنامه‌های مختلف سبب عمق دادن به بازار مشتقه شود.

وی درخصوص ایجاد صندوق‌های دیگر افزود: تشکیل صندوق‌های دیگر هم امکان‌پذیر است. این در حالی است که در این میان به صندوق‌های سرمایه‌گذاری مجوز داده شده که در گواهی سپرده ۵ درصد سرمایه‌گذاری کنند، اما به باور من این امر کارساز نیست و علت هم آن است که بسیاری از متولیان این کار متخصص نبوده و ترجیح می‌دهند ذهن خود را به سمت صندوق‌های اوراق بهادار سوق دهند. از این رو به باور من در شرایط فعلی صندوق‌های تخصصی می‌توانند مفیدتر واقع شده و عملکرد درست تری را داشته باشند. وی در آخر تصریح کرد: به دنبال ایجاد صندوق‌های کالایی هم هستیم و البته به شرط اینکه تخصص‌گرایی برای این صندوق‌های کالایی وجود داشته باش، به این معنا که صندوق کالایی یا تامین سرمایه‌ای که ایجاد می‌شود، در حوزه کالایی خودش کار کند. کار را با طلا شروع کردیم و به دنبال ایجاد صندوق‌هایی برای کالاهایی همچون زعفران، محصولات کشاورزی همچون جو و ذرت و.... هستیم.

منبع: دنیای اقتصاد