فعالان صنعت سنگ آهن سالهاست که میخواهند با فراهم کردن و ایجاد بستر معاملات داخلی سنگ آهن در بورس کالا، مقدمات آزادسازی نرخ این محصول فراهم شود و سنگ آهن به فضایی شفاف و رقابتی دست یابد و از مسیر بورس معامله هایش فراهم شود؛ اتفاقی که هرگز پیش نیامده است. خواسته های فعالان صنعت سنگ آهن از دولت تدبیر و امید و متولیان صنعت کشور مدتهاست که دیده نمی شود؛ خواسته هایی که با توجه به تجربه بورس کالا درصادرات سنگ آهن، مطرح است و بدان توجهی درخور نشده است. این فعالان سالهاست که میخواهند با فراهم کردن و ایجاد بستر معاملات داخلی سنگ آهن در بورس کالا، مقدمات آزادسازی نرخ این محصول فراهم شود و سنگ آهن به فضایی شفاف و رقابتی دست یابد و از مسیر بورس معامله هایش فراهم شود؛ اتفاقی که هرگز پیش نیامده است. این درخواست پس از گذشت نزدیک به دو سال ازعمر دولت یازدهم، درحالی همچنان مطرح است که نرخ سنگ آهن در رینگ صادراتی بورس کالا، مطابق نرخ های جهانی کشف می شود. در این بخش برخی از کارگزاران حوزه معتقدند، کیفیت بالای محصول ایرانی دلیلی است تا در بازارهای صادراتی، رقابت سنگینی برای نوبت معامله بین خریداران صورت بگیرد ؛حال آنکه وضعیت معدنی ها در بازار داخلی این ماده اولیه، حال خوشی ندارد. این نکته در وضعیتی رخ می دهد که شرکتهای فولادسازی پرتعدادی درکشور فعال هستند و به گفته فعالان حوزه سنگ آهن، نیازمند تغییر دیدگاه ها درباره مسائل مربوط به معادن سنگ آهن هستیم. چرا که نگاهی به مسائل جاری نشان می دهد که دیدگاهی همه جانبه نگر وجود ندارد و شرایط به گونه ایست که تنها به سود بخشی از بازار است.در این حوزه ، محمد احمدزاده اصل مدیرعامل هلدینگ معدنی امید یکی از افرادی است که معتقد است، اگر معاملات داخلی سنگ آهن هم در بورس کالای ایران انجام شود، معضل بزرگ صنعت سنگ آهن کشور حل میشود. او در این خصوص میگوید: "صنعت سنگ آهن چندین سال است که در برابر صنعت فولاد کشور مظلوم واقع شده است به طوری که نرخ گذاری سنگ آهن کماکمان با نظر سازمانهای دولتی به منظور حمایت از صنعت فولاد تعیین میشود و در این بین حمایت از سنگ آهنی ها جایگاهی ندارد." کاری که بورس کالا نکرده است بر اساس گزارش هفته نامه بورس، سال 92 حجم مازاد سنگ آهن دانه بندی شده کارخانه ها از طریق رینگ صادراتی بورس کالا به بهترین قیمت صادر شد که این اتفاق به نفع شرکتهای تولیدی بود. ولی به نوعی خام فروشی محسوب می شد که میتوانست در داخل ارزش افزوده ایجاد کند . از همین رو باید توجه داشت که تمام مشکلات مالی تولیدکنندگان سنگ آهن با توسل به صادرات حل نمی شود و این بخش از صنعت در معامله با متقاضیان داخلی باید به تفاهم برسد تا مشکلات ملی ما در بعد خام فروشی مرتفع شود . وجود نارضایتی ها در این بخش به دلیل غفلت بورس کالا از شفاف سازی قیمت گذاری بوده که می تواند با همراهی بورس کالا چالش فروش و قیمت شرکت های سنگ آهن را رفع کند. اما در سوی دیگر ماجرا، وجود تحریم ها و محدود بودن تولید فولادی ها به مصارف داخلی باعث شده تا صنعت فولاد به سراغ تکنولوژیهای روز نرود و از همان فرمول قدیمی استفاده کند؛ در حالی که می توانند با به روز رسانی فرآیندهای تولیدی به سود دهی برسند. در این بین حمایت دولت از صنعت فولاد باعث شده تولیدکنندگان سنگ آهن محصول خود را با قیمتی بسیار پایین تر از سطح جهانی به مصرف کننده داخلی بفروشند. روند فعلی در نرخ گذاری سنگ آهن و فولاد به زیان هر دو صنعت است. تعیین نرخهای غیر کارشناسی برای سنگ آهن نه تنها به زیان تولیدکنندگان سنگ آهن است بلکه در بلند مدت باعث عقب ماندگی صنعت فولاد کشور میشود. چرا ایران مرجع نیست؟ در این باره برخی فعالان بازار سرمایه معتقدند که مصرف کنندگان نهایی سنگ آهن در ایران (مانند فولاد مبارکه و ذوب آهن و ...) سنگ آهن را با قیمت بسیار نازل خریداری می کنند اما بازهم توان رقابت با رقبای خارجی را ندارند و بهای تمام شده آنها بالا است. همین شرایط است که فروش داخلی سنگ آهن در بورس کالا را خالی از معنا کرده است، اما اگر توجه داشته باشیم که منابع عظیم سنگ آهن در ایران، وجود دارد ، در می یابیم که رینگ صادراتی بورس کالا این مزیت را دارد که به مرجع قیمت گذاری در منطقه تبدیل شود. شبیه اتفاقی که برای محصول قیر افتاد و قیمت بورس کالا در مجلات خارجی به عنوان مرجع قیمتی ثبت شد.به هر سو، حالا این پرسش اساسی مطرح است که چرا باید فولاد کشور براساس نرخ های جهانی معامله شود، اما سنگ آهن به عنوان مواد اولیه فولاد نصف قیمتهای جهانی به فروش برسد؟ به عقیده معدن داران شاید برای رفع این مشکل تنها راه، عرضه در بورس کالا برای معاملات داخلی باشد. این گروه از تولید کنندگان سنگ آهن از مسئولان خواستند که مقدمات انجام معاملات سنگ آهن داخلی کشور در بورس کالای ایران را فراهم کنند تا سنگ آهن هم همچون شمش، تختال، ورق، میلگرد و تیرآهن در شرایطی رقابتی مورد معامله قرار گیرد. اما این درخواست همیشه با سکوت مسئولان پاسخ داده شده است.احمدزاده اصل در این بخش اعتقاد دارد: اگر معاملات داخلی سنگ آهن در بورس کالا آغاز شود، خونی تازه در رگهای این صنعت به جریان میافتد و شک نکنید که به دلیل نرخهای منطقی، سرمایه گذاری در این بخش به چندین برابر افزایش مییابد؛ در طرف مقابل شرکتهای فولادی نیز به خودشان می ایند و از تکنولوژیهای روز استفاده میکنند که نتیجه این رویداد به نفع هر دو صنعت است. تمام مشکل قیمت گذاری نیست امیرمحمد خدیوی کارشناس فعال بازار سرمایه که عرضه سنگ آهن در بورس کالا (برای معاملات داخلی) را راه حل سنگ آهنی ها نمیداند به هفته نامه بورس گفت: سنگ آهن مرغوب براي گندله سازي استفاده می شود كه خيلي نمیتوان روی عرضه به بازار در این باره فكر كرد. او افزود: اگر هم مرغوب نباشد براي صنايعي چون سيمان مورد استفاده قرار میگیرد كه پروسه اي كه برای اين منظور طي مي شود بيشتر فيزيكال است و مي شود روی عرضه عام اين محصول فكر كرد زیرا شركتهاي ديگر میتوانند پروسه را تامين كرده و شروع به كار كنند. وی تاکید کرد: خود سنگ آهني ها و به تازگی بعضي از فولاد سازها به واسطه معاملات ضربدري در سهام سنگ آهني ها، در حال درست کردن خطوط گندله سازي و كنستانتره دارن هستند. محل يابي و هزينه حمل و تعاملات خاص و مساله آب به اين قسمت حالت مافيای مونوپولی داده است.خدیوی درباره اینکه آیا بورس کالا میتواند به قیمت گذاری درست سنگ آهن کمک کند؟ گفت: هركالايي كه در بورس كالا معامله شود از قيمت گذاري تعزيراتي خارج میشود، ولي خيلي فرق نميكند؛ اگر قرار به حمايت از فولادي ها و تحت فشار قرار دادن سنگ آهني ها باشد بورس هم نمیتواند کمکی بکند.این کارشناس بازار بورس اذعان کرد: در ضمن من احساس نميكنم مشكل سنگ آهني ها قيمت گذاري باشد، شايد نسبت به كليت دنيا قيمت گذاري ما متفاوت باشد ولي خيلي ناعادلانه نيست، مشكل تولید کنندگان سنگ آهن عوارض پرداختي آنهاست.صنعت سنگ آهن از نزدیک به ده سال پیش به دنبال آزادسازی قیمت سنگ آهن است؛ اما در این مدت تمام تقاضاها به بن بست رسیده است، در این بین به طور قطع پیش نیازهای قانونی و دستورالعملی وجود دارد که طرفهای معامله سنگ آهن را ملزم به رعایت قانون و البته انصاف سازد و شاید در ادامه بورس بتواند به این وضعیت سامانی بدهد.