به گزارش «پایگاه خبری بورس کالای ایران»، به گفته کارشناسان حوزه کشاورزی، طی سالیان گذشته که خرید تضمینی محصولات کشاورزی در جریان بوده، مواردی همچون کاهش منافع و عدم تشویق کشاورزان، مصرف بی رویه و غیر بهینه، کاهش تولید، کیفیت و منافع در اقتصاد ملی و هزینه های سنگین برای دولت مشاهده شده است، لذا بخش کشاورزی باید به سمتی برود تا سیستم عرضه و تقاضا، امکان قیمت مناسب، افزایش سود و منافع کشاورزان و رشد اقتصاد ملی و کاهش هزینه های دولت را به همراه داشته باشد.
در این بین بررسی روند توسعه بازار و صنعت کشاورزی در برخی کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه نشان می دهد که آنها برای عبور از دادوستد و شیوه های سنتی، مسیر بورس های کالایی را برای بهبود بخش کشاورزی انتخاب کرده اند. در واقع این کشورها به این نتیجه رسیده اند، نظام قیمت گذاری بورس که بر مبنای عرضه و تقاضا و مکانیزم بازار عمل می کند، بهتر از قیمت گذاری دولتی است زیرا ممکن است که قیمت های اعلامی دولت فاصله معناداری با قیمت بازار داشته باشد و سود و درآمد کشاورز را کم کند و باعث کاهش تولید کشاورزی در سال های بعد شود.
اما وقتی قیمت محصولات در بورس تعیین شود، نزدیکترین قیمت به واقعیت بازار کشف خواهد شد و کشاورزان نگران ارزان فروشی محصولات خود نخواهند بود و تولید کشاورزی نیز تشویق خواهد شد و عرضه وتقاضا و تعادل نسبی در تولید و بازار مصرف ایجاد می شود.
مطالعات نشان می دهد از جمله کشورهایی که توانسته اند بخش کشاورزی خود را از طریق بورس های کالایی احیا کنند می توان به هند و برزیل اشاره کرد. هند به عنوان یک کشور در حال توسعه با کشاورزی کاملا سنتی توانسته بورس کالایی تشکیل دهد که کالاهای متعددی در این نهادهای مالی به فروش می رسند. این کشور توانسته از طریق توسعه فعالیت های بورس کالا در مسیر یکپارچه سازی بازارهای فیزیکی و ناکارآمد، تولیدات هدفمند با قابلیت رقابت در بازارهای جهانی، ایجاد امنیت غذایی برای جمعیت در حال رشد و تقویت و تجاری سازی بخش تولیدکنندگان خرد قرار گیرد. همچنین در برزیل نیز پس از تاسیس بورس کالا، معاملات کاغذی محصولات کشاورزی و همچنین قراردادهای آتی محصولات کشاورزی شکل گرفت به طوریکه بورس كالا و معاملات آتی برزيل، امروز نقش مهمی به عنوان واسطه ميان بازار فيزيكی، بازار اوراق بهادار تجارت محصولات كشاورزی و بازار قراردادهای آتی ايفا می کند به طوریکه نقد شوندگی اوراق بهادار محصولات تجارت كشاورزی به نهادهای سرمايه گذار امكان می دهد تا در بازار فيزيكی محصولات كشاورزی مشاركت داشته باشند، محصولات را با هزينه كمتری حمل كنند و بدين ترتيب با تثبيت قيمت های قراردادهای آتی، معامله اين اوراق را به معاملاتی با نرخ ثابت تبديل كنند. با این تفاسیر بورس كالا و معاملات آتی برزيل، پلی را براي تأمين مالی بخش كشاورزی برزيل ايجاد كرده و به نوسازی سيستم كشاورزی برزيل، به ويژه تأمين منابع مالی و تجاری سازی اين بخش كمك كرده است. علاوه بر اين، اين بورس سيستم كنترل اوراق بهادار تجارت محصولات كشاورزی مخصوص خود را ايجاد كرده كه به نهادها اجازه می دهد اوراق بهادار خود را در بازار جانبی به صورت الكترونيكی ثبت و معامله كنند.
با همه این تفاسیر در کشور ما نیز از سال گذشته طرح قیمت تضمینی محصولات کشاورزی در بورس کالای ایران با حمایت دولت و وزارت جهادکشاورزی کلید خورده که با توجه به موفقیت معاملات گواهی سپرده ذرت خوزستان و جو کرمانشاه در سال ۹۴، امسال شاهد عرضه و معامله کل جو و ذرت کشور در بورس کالا خواهیم بود که این اتفاق نوید روزهای روشنی را در راستای اصلاح ساختارهای بخش کشاورزی می دهد.
سیاست قیمت تضمینی به جای خرید تضمینی
سیاست قیمت تضمینی به جای خرید تضمینی به ماده ۳۳ قانون افزایش بهره وری بخش کشاورزی مربوط می شود. براساس این قانون، تولیدکنندگان محصولات‌کشاورزی می‌توانند محصولات خود را در بورس کالای ایران عرضه نمایند و در صورت کاهش قیمت بورس نسبت به قیمت تضمینی اعلام‌شده از سوی دولت، مابه‌التفاوت آن توسط دولت به تولیدکنندگان پرداخت می‌گردد.
کارشناسان چندین مزیت را برای اجرای سیاست قیمت تضمینی به جای خرید تضمینی عنوان می کنند که «پرداخت حدود ۷۰ درصد پول به کشاورزان ظرف دو روز از سوی بورس»، «شفافیت در روند معاملات و حذف دلالان»، «افزایش استاندارد و کیفیت محصولات»، «فروش کالاها با قیمتی واقعی»، «کاهش قابل توجه هزینه های دولت» و «افزایش انگیزه کشاورزان به منظور تولید بیشتر با کیفیت بهتر» از جمله این مزیت ها به شمار می رود.
در پایان اینکه اصلاح ساختارهای بخش کشاورزی و عبور از مبادلات سنتی به مدرن و همچنین باتوجه به ملی بودن طرح قیمت تضمینی محصولات کشاورزی، اجرای صحیح و موفقیت آمیز این طرح به همکاری و هماهنگی تمام دستگاه ها ذيربط مرتبط است تا رفته رفته طی سال های آینده کلیه دست اندرکاران بخش کشاورزی و کشاورزان با معاملات گواهی سپرده کالایی یا همان قبض انبار و مزایای عرضه محصولات در بورس کالا آشنا شوند.
*مرتضی مشایخی، کارشناس حوزه کشاورزی
ارسال نظر