به گزارش «پایگاه خبری بورس کالای ایران»، بررسی ها نشان می دهد، انتشار اوراق سلف برای نخستین بار در بحرین و نیز استفاده از سازوکار سلف موازی در مالزی جزء طراحی های متفاوت با استفاده از عقد پایه سلف در راستای ابزارسازی بوده است. در بورس کالای ایران نیز از زمان شروع به فعالیت سازمان کارگزاران بورس فلزات تهران در سال ۸۲، قراردادهای سلف روی انواع فلزات مورد معامله قرار گرفته و تولیدکنندگان این کالاها به دفعات از آن برای تأمین مالی خود استفاده کرده اند. در حال حاضر نیز این قراردادها از محبوبیت خاصی در بین تولیدکنندگان و عرضه کنندگان برخوردار است. این قراردادها توسط تولیدکنندگان تمامی کالاهای قابل عرضه در بورس از جمله صنعتی و معدنی، پتروشیمی و فرآورده های نفتی و کشاورزی جهت تأمین مالی مورد استفاده قرار می گیرد. اما همواره یکی از مشکلات خریدارانی که وارد قرارداد سلف می شوند، عدم وجود بازار ثانویه برای این قرارداد و عدم امکان نقد شوندگی آن تا سررسید است به طوریکه اگر خریدار، کالایی را به سلف خریده باشد، قبل از سررسید.

نمی تواند آن را بفروشد و این موضوع به دغدغه ای در این زمینه مبدل شده بود. برای رفع این مشکل در معاملات سلف و به منظور پاسخگویی به نیاز تامین مالی بخش صنعت، اوراق سلف موازی استاندارد در سال ۱۳۹۲ در بورس کالا معرفی شد که اولین انتشار آن بر روی سنگ آهن شرکت گل گهر در سال ۱۳۹۳ به مبلغ ۸۳میلیارد تومان بود. از آنجا بود که این اوراق مورد استقبال تولیدکنندگان قرار گرفت و شرکت هایی در بخش های فولاد، معدن، پتروشیمی و فرآورده های نفتی و به تازگی کشاورزی از طریق انتشار اوراق سلف موازی از بورس کالای ایران تامین مالی کرده اند. مزایای استفاده از اوراق سلف موازی به حدی بوده که حتی دولت نیز برای پرداخت مطالبات گندمکاران به میزان ۲۶۵۰ میلیارد تومان در بورس کالا اوراق سلف منتشر کرد و توانست ظرف چند روز این حجم از طلب گندمکاران را پرداخت کند.

براساس ساز وکار معاملات سلف موازی، تولیدکنندگان بر پایه تولیدشان اقدام به انتشار اوراق در بورس کالا می کنند و سرمایه گذاران پس از بررسی جزییات این اوراق، اقدام به خریداری آن می کنند؛ در این بین برخلاف معاملات سلف عادی، در طول دوره معاملاتی قرارداد، دارندگان اوراق سلف موازی می توانند در بازار ثانویه اوراق خود را به افراد دیگر بفروشند و امکان نقدشوندگی اوراق به سهولت فراهم می شود.

این نوع قرارداد یکی از ابزارهای تامین مالی و پوشش ریسک تولیدکنندگان کالا است که مورد استفاده قرار می گیرد و همچنین یکی از عقود مورد تایید اسلام به شمار می رود.

در پایان اینکه قراردادهای سلف موازی، یکی از نوآوری های جدید در عرصه ابزارهای مالی است که از مزایای این ابزار می توان به تامین مالی آسان تولیدکنندگان، پوشش ریسک قیمت برای طرفین معامله، امکان کشف قیمت رقابتی و عادلانه برای دارایی پایه، جذابیت بالا برای سرمایه گذاران و معافیت اشاره کرد.

*رضا روحی، کارشناس بازار سرمایه