به گزارش «کالاخبر»، صاحب نظران اقتصادی بخش مهمی از عملکرد منفی اقتصادی کشورها را محصول عدم وجود شفافیت می دانند و به اعتقاد آنها، بسیاری از مشکلات فعلی کشور ما از جمله رانت به نبود شفافیت در فعالیت‌ ها باز می‌گردد. اما به گفته کارشناسان و مدیران بازار سرمایه بورس کالا از این پدیده منفی اقتصادی مصون مانده و با بهره گیری از شفافیت آن می توان مانع فساد و سوء استفاده در قیمت گذاری کالاها شد و رشد بازار سرمایه را نیز رقم زد.

تولد شفافیت

علی سعیدی، مشاور رییس سازمان بورس و اوراق بهادار در خصوص شفافیت و عملکرد بورس کالا به پایگاه خبری بازار سرمایه (سنا)، گفت: بورس کالا مولد شفافیت است و فساد را کاهش می دهد و به هر میزانی این بورس را تقویت کنیم و تولیدکنندگان هم محصول بیشتری در آن عرضه کنند، فضای شفاف‌تری به وجود خواهد آمد. مشاور رییس سازمان بورس و اوراق بهادار می گوید در فضای شفاف بورس کالا، فساد و رانت از میان می رود و این امر چه برای مصرف‌ کننده و چه برای تولیدکننده موهبتی بزرگ محسوب می‌شود و از سوی دیگر با ثبت دقیق اطلاعات، آمار واقعی میزان عرضه و تقاضای محصول به دست می‌آید و از طریق آن می توان برنامه ریزی های کلان اقتصادی جامع تری انجام داد. علی سعیدی تاکید کرد: پس از عرضه کالاها در بورس کالا، معاملات بدون ضابطه و غیر شفاف به بستری شفاف و قانونی انتقال یافت و اکنون آمارمعاملات به طور شفاف در دسترس است.

کشف قیمت منصفانه

مصطفی صفاری، مدیرعامل شرکت سبدگردان سرمایه ایرانیان با تاکید بر اینکه بورس کالا شفاف ترین نهاد اقتصادی است گفت: این بورس دست دلال ها را از بازار کوتاه کرده و مهمترین کار ویژه آن کشف قیمت منصفانه است. بورس کالا در تنظیم بازار سهام نیز تاثیرگذار است و محصولات بسیاری از ناشران بورسی اکنون در این بازار عرضه می شود و این بورس اکنون نیروی محرکه ای برای رشد بازار سرمایه است. وی با اشاره به اینکه هرگاه در اقتصاد قیمت ها بر اساس عرضه و تقاضا تعیین شود شاهد سیگنال صحیح تخصیص منابع خواهیم بود، تاکید کرد: در ماه های گذشته با هدف کنترل بازار ما شاهد قیمت گذاری دستوری در بورس کالا بودیم و این موضوع با ذات این بازار در تضاد بود و اتفاقا از زمانی که سقف رقابت حذف و نرخ ارز نیمایی مبنای داد و ستد بورس کالا شد قیمت ها به ثبات و تعادل رسید و بعضا کاهش هم داشت و همین موضوع نشان دهنده کارایی و اثر بخشی بورس کالا است.

شفافیت نظام مالیاتی

محمدرضا عربی مزرعه شاهی، مدیرعامل موسسه رتبه بندی پارس کیان در پاسخ به این پرسش که تا چه میزانی امکان دست کاری قیمت ها در بورس کالا وجود دارد به سنا گفت: بورس کالا از بالاترین درجه استاندارد شفافیت برخوردار است. این بورس محلی است که در آن فروشنده و خریدار به صورت کاملا شفاف با قیمت عادلانه و تعادلی دادوستد می کنند و تمام بازیگران آن در یک ساختار با مکانیزم شفاف فعالیت می کنند، بنابراین ساختار و مکانیزم بورس کالا به شکلی است که در آن عملا رفتار غیر عادلانه و قیمت گذاری غیر متعارف شکل نمی گیرد و شفافیت در آن حداکثری است. عربی مزرعه شاهی تاکید کرد: بورس کالا افزایش شفافیت شرکت ها، عملکرد نظام مالیاتی و همچنین اقتصاد ملی را به همراه داشته و باید از ظرفیت آن بیش از گذشته بهره برداری کنیم.

رونق صنایع

حجت الاسلام غلامرضا مصباحی مقدم، رئیس کمیته فقهی سازمان بورس با بیان اینکه بورس کالا برای اقتصاد ایران یک نعمت است، گفت: در اقتصاد ضروری است تمام تولید کنندگان برای کشف قیمت عادلانه محصولات خود را در یک بازار شفاف و بروز عرضه کنند و بورس کالا به عنوان یک بازار کارآمد در ایران این نقش را ایفا کرد. عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام تصریح کرد: بورس کالا طی سال های گذشته نقش موثری در تنظیم بازار و شفافیت ایفا کرده  و بازاری کارآمد و پر رونق است و اگر بخواهیم بازاری شفاف با قیمت تعادلی داشته باشیم باید بورس کالا را تقویت کنیم. بورس کالا بهترین مکانی است که می تواند جلوی نفوذ و رانت را بگیرد.

رئیس کمیته فقهی سازمان بورس با تاکید بر اینکه آنچه تاکنون در بورس کالا شکل گرفته از نظر کمیته فقهی بورس بدون اشکال است، گفت: هر کالایی که در بورس کالا عرضه می شود رونق صنعت را به همراه دارد. به عنوان نمونه از زمانی که محصولات پتروشیمی در بورس کالا عرضه شد کل صنعت وابسته به آن رونق پیدا کرد. با وجود اینکه برخی پتروشیمی ها برای ورود به بورس کالا مقاومت می کردند و این تصور را داشتند که منافع آنها محدود می شود اما دیدیم که حضور در بورس کالا به نفع آنها تمام شد و مکانیسم بورس کالا توانسته شفافیت مطلوبی را برای این حوزه به ارمغان بیاورد.

کارنامه موفق

علی اسلامی بیدگلی، رییس هیات مدیره شرکت آرمان آتی شفافیت، کاهش ریسک بنگاه های اقتصادی، حذف قابل توجه سوء استفاده ها و کاهش فساد را از مهمترین ویژگی های بورس کالا دانست و به سنا گفت: علیرغم وجود تمام محدودیت ها و مقاومت هایی که توسط بازیگران واسطه ای در مقاطع مختلف برای بورس کالا ایجاد شد، اما این نهاد اقتصادی تا کنون عملکرد موفقی را ثبت کرده است. به گفته رییس هیات مدیره شرکت آرمان آتی با بورس کالا شاهد ساماندهی، شفافیت، و حذف قابل توجه فساد در مبادلات کالاهای فلزی، کشاورزی و پتروشیمی هستیم و این بورس در تمام زمینه ها منجر به حذف واسطه گران و کاهش بهای تمام شده تولید بسیاری از بنگاه ها و کارخانجات شد. اسلامی بیدگلی با تاکید بر اینکه بورس کالا از دوران راه اندازی خود تاکنون اقدامات قابل توجهی را انجام داده است، افزود: می توان انتظار داشت که توسعه بازار مالی کشور به ویژه بورس کالا می تواند موتور محرک رشد و توسعه اقتصادی باشد.

در مسیر توسعه

علی تیموری شنیدی، مدیرعامل تامین سرمایه لوتوس پارسیان نیز گفت: بورس کالا، مانعی برای سوء استفاده است و مسوولان باید تلاش بیشتری کنند تا از مزیت مهم این بورس برای افزایش شفافیت و سلامت بازارها نهایت بهره را ببرند و اگر قرار است در کشور از تولید حمایت شود، باید زمینه افزایش شفافیت را به واسطه تقویت بورس کالا فراهم کنیم. به گفته مدیرعامل تامین سرمایه لوتوس پارسیان بورس کالا همواره با مشکلات بیرونی زیادی مواجه بوده و انواع موانع بر سر راه پیشرفت آن قرار داشته، اما پس از حل چالش‌های مقطعی دوباره در مسیر توسعه خود قرار گرفته و با ایجاد فضای رقابتی سالم و حذف واسطه های غیر ضروری نظام قیمت‌گذاری عادلانه ای ایجاد کرده است.

عصای دست دولت

محمدرضا پورابراهیمی، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس می گوید حضور پتروشیمی ها، عرضه محصولات کشاورزی و کامودیتی ها در بورس کالا باعث پدیدار شدن شفافیت در شیوه کارکرد این حوزه ها شده و این بورس به عنوان یکی از ارکان بازار سرمایه، نماد شفافیت است اما عده ای هنوز از کارکرد بورس کالا به عنوان یک بستر معاملاتی شفاف و قانونمند اطلاعی ندارند. به گفته نماینده مردم کرمان و راور در مجلس شورای اسلامی اگر محصولات پتروشیمی یا فولاد خارج از بورس کالا انجام شود، به هیچ عنوان شفافیت کنونی در آمارهای عرضه و تقاضا و قیمت ها مشخص نمی شود و دولت و متولیان امر برای تنظیم بازار و قیمت ها ابزاری ندارند و قیمت های سلیقه ای جای نرخ های واقعی را خواهد گرفت.

مدیریت ریسک شرکت ها

شهاب الدین شمس، مدیرعامل سرمایه گذاری دانایان پارس نیز در این باره می گوید: بورس کالا از یک سو ضامن شفافیت داد و ستد محصولات کشاورزی، کامودیتی ها و تولیدات پتروشیمی است و از سوی دیگر با انتشار ابزار مشتقه می تواند به مدیریت ریسک شرکت ها کمک کند. شهاب الدین شمس ادامه داد: با توسعه سبد کالایی و پوشش بخش های بیتشری از زنجیره تولید کالا در این بورس می توان از ایجاد رانت جلوگیری کرد و شفافیت را بالا برد و با انتشار انواع مشتقات به وبژه فیوچر ها و آپشن ها ریسک شرکت ها را مدیریت کرد و قطعا هر دو موضوع یاد شده  در رشد بازار سرمایه موثر است.

کشف قیمت براساس واقعیت ها

حسین فهیمی، مدیر عامل شرکت سپرده گذاری مرکزی نیز معتقد است در بورس کالا نخستین اتفاق، کشف قیمت براساس واقعیت ها است و سازوکار شفاف و مناسبی برای کشف واقعی قیمت ها در آن ایجاد شده است و باید از کارکرد بورس کالا برای شکل گیری معاملات شفاف و براساس واقعیت های اقتصاد استفاده کرد تا شاهد شکل گیری رانت و سوء استفاده ناشی از قیمت گذاری نباشیم. به گفته مدیر عامل شرکت سپرده گذاری مرکزی معامله در بورس کالا بازار را شفاف می کند و تعیین قیمت در آن از رانت جلوگیری می کند و امکان نظارت همگانی در این بازار سازمان یافته باعث شده در صورت بروز سو استفاده، به سرعت جلوی آن گرفته شود.

قانون مداری در بازار کالای کشور

مهدی تقوی، اقتصاددان و استاد دانشگاه علامه طباطبایی بورس کالا را بازاری متشکل، متمرکز و نظام‌یافته می داند که از قواعد و قوانین خاصی پیروی می‌کند و بسیاری از بی‌قانونی‌های موجود در بازار خارج از خود را پوشش داده و انجام معاملات و نظارت بر بازارهای کالایی را تسهیل کرده است. به گفته استاد دانشگاه علامه طباطبایی تنها بازاری که در حوزه معاملات کالاها قابل رصد و نظارت است، بورس کالا است و این بازار سازمان یافته، دارای مزایا و جایگاه بسیار بالایی است  و دولت باید از ویترین شفاف و شیشه‌ای بورس کالا برای تنظیم و ایجاد ثبات در بازار استفاده کند.

ارتباط معنادار کالا و سهام

محمد علی احمدزاده اصل، کارشناس ارشد بازار سرمایه با تاکید بر اینکه شفافیت و کشف واقعی قیمت ها، از مهمترین مزایای بورس کالا به شمار می رود، تاکید کرد: وقتی قیمت ها براساس مولفه های اقتصادی کشف می شود، طرفین معامله اعم از تولیدکننده و مصرف کننده امکان برنامه ریزی و پیش بینی بازار را خواهند داشت. احمدزاده اصل معتقد است، شفافیت بالای معاملات و آمارهای بورس کالا باعث می شود تا امکان نظارت نهادهای مرتبط وجود داشته باشد این در حالی است که از بازارهای غیر رسمی، تصویر روشنی وجود ندارد و به طور حتم نمی توان سرمایه را به مسیر تولید هدایت کرد.

این کارشناس ارشد بازار سرمایه همچنین به اهمیت نقش آمارهای بورس کالا در تحلیل های سهام شرکت ها اشاره کرد و گفت: در خصوص شرکت هایی که سهامشان در بازار سهام و کالاهایشان در بورس کالا معامله می شود، به طور حتم ارتباط معناداری میان بهای کالا و سهام آنها وجود دارد به این ترتیب شفافیت آماری بورس کالا، خوراک مناسبی برای تحلیلگران است.

ابزاری برای تعادل و آرامش

امیر تقی خان تجریشی، مدیرعامل سرمایه گذاری صنعت و معدن در خصوص نقش بورس کالا در شفافیت اقتصادی به سنا گفت: یکی از مهمترین پارامترهای اقتصادی موضوع واقعی سازی قیمت ها است و بورس کالا در این مسیر از مکانیزم بسیار خوبی برخوردار است. مدیرعامل سرمایه گذاری صنعت و معدن با اشاره به اینکه یکی از راه های ایجاد تعادل و آرامش در بازار کالاها، متمرکز کردن عرضه و تقاضای مواد اولیه در بورس کالا است گفت: بورس کالا با هدف ایجاد شفافیت و کشف عادلانه قیمت ها تأسیس شده و تا امروز هم در این مسیر به خوبی حرکت کرده است.