به گزارش «کالاخبر»،رییس کمیته فقهی بازار سرمایه در گفت و گو با خبرگزاری مهر در خصوص نقش ۱۵ ساله بورس کالا در اقتصاد کشور عنوان کرد: بورس کالای ایران به عنوان بستری شفاف و قانونمند، ویژگی هایی دارد که طی سال های گذشته به رشد و پیشرفت اقتصادی و تولید کشور کمک شایانی کرده است. در وهله نخست، سازوکار بورس کالا به روش های سنتی معامله کالاها همچون سیستم حواله و سهمیه ای پایان داد که همین اتفاق به حذف بخش بزرگی از فسادها در بازار کالاها منجر شد.

غلامرضا مصباحی مقدم افزود: در واقع انتقال معاملات به بستری شفاف و الکترونیکی که آمار معاملات آن اعم از میزان عرضه، تقاضا، قیمت و کیفیت محصول برای همگان در دسترس است، یک منبع اطلاعاتی را برای کشور فراهم کرده که امروز همه صنایع برای تحلیل و معرفی ظرفیت های صنعت خود از این آمارها استفاده میکنند.

به گفته وی، این شفافیت اطلاعاتی در شرایطی است که در گذشته هیچ آماری از معاملات کالاها و مواد اولیه وجود نداشت؛ نه عرضه و تقاضایی مشخص بود، نه قیمتی به درستی کشف می شد و نه نحوه فروش محصولات به خریداران عیان بود. به این ترتیب باید قدر آمارهایی که بورس کالا طی این سال ها به سهولت در اختیار همگان قرار داده است را بدانیم و برای ورود کالاها و شرکت های جدید به این بورس برای بزرگ شدن سطح دایره این اطلاعات تلاش کنیم. 

این عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام اظهار داشت: اما جدای از بحث مهم شفافیت، از دیگر ویژگی های بورس، پذیرش کالاهای استاندارد است. در واقع کالایی که استاندارد نباشد قابل عرضه در بورس نیست و به این ترتیب هر شرکتی که محصولش در بورس عرضه میشود به نوعی استانداردهای کیفی را در تولید محصول رعایت کرده است.

او عنوان کرد: دستاورد دیگری که بورس کالا برای اقتصاد به ارمغان آورده، رقابت است. ما در معاملات بورس کالا شاهد یک رقابت واقعی و شفاف بین عرضه کنندگان و تقاضا کنندگان هستیم که این رقابت باعث می شود بهترین و واقعی ترین قیمت شکل بگیرد. در واقع بستر بورس این شرایط را مهیا کرده که قیمت ها برای تولیدکنندگان قابل پیش بینی باشد که طبعا تولیدکننده براساس این پیش بینی ها، اقدام به تولید می کند. همچنین نکته حائز اهمیت دیگر این است که با ورود کالاها در بورس، رانت ها و واسطه های پرنفوذ از مبادلات تا حد زیادی حذف شده است. در واقع در گذشته یک سری روابط به جای ضوابط و قانون برقرار بود که امروز با شفاف شدن روند معاملات، امکان تصرف در معاملات وجود ندارد.

قیمت گذاری کالاها، ایجادکننده رانت

رییس کمیته فقهی بازار سرمایه در پاسخ به این پرسش که دیدگاه شما در خصوص قیمت گذاری کالاها چیست؟ گفت: اصولا قیمت گذاری به ایجاد رانت منتهی می شود. رانت در جایی شکل می گیرد که دو قیمت در بازار باشد؛ یک قیمت بازار و دیگری، قیمتی است که دولت به صورت دستوری و با هدف حمایت از مصرف کننده تعیین کرده و به بنگاه ها تکلیف می کند که آن قیمت را رعایت کند.

وی افزود: همین دوگانگی قیمت باعث می شود تا زمینه رانت و سوء استفاده در بازار بروز کند و نظم معاملات برهم بخورد. در سمت عرضه، تولیدکنندگان که اجبار به ارزان فروشی محصولشان را دارند، از میزان عرضه خود می کاهند تا بتوانند بخشی از محصولاتشان را با قیمت بازار به فروش برسانند. از طرف دیگر عده زیادی نیز به صف خرید محصول ارزان قیمت می روند و با ایجاد تقاضای کاذب، التهاب در بازار اوج می گیرد.

به گفته مصباحی مقدم، تجربه نشان داده است که بازار هیچ گاه با قیمت های مصنوعی و غیرواقعی به تعادل نمی رسد و در التهاب ماه های اخیر نیز قیمت گذاری کالاها هیچ سودی برای تولیدکنندگان، مردم و مصرف کنندگان نداشت. با این تفاسیر در مورد عرضه کالاها در بورس باید توجه کرد که عموما کالاها به مقدار کافی در داخل کشور تولید می شود به این ترتیب وجود بستری رقابتی و به دور از دستور، یک ضرورت است و هیچ مکانیسم دیگری نمی توان همانند بورس کالا، زمینه شفافیت و رقابت معاملات را فراهم کند.

فشار ویژه خواران

این عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام در ادامه به وجود برخی مقاومت ها برای عرضه برخی محصولات در بورس کالا اشاره کرد و گفت: عده ای هستند که آشنایی نسبت به سازوکار بورس کالا ندارند که برای این دسته، آموزش  و فرهنگ سازی لازم است. اما بنده نام بخشی از افرادی که با معاملات کالاها در بورس مخالف هستند را ویژه خواران می گذارم؛ کسانی که سعی دارند با ایجاد بنگاه های انحصاری و قدرت چانه زنی بالا، اقدام به ویژه خواری کنند در مواقع گوناگون و به بهانه های مختلف به دنبال تضعیف بورس هستند.

مصباحی مقدم گفت: این عده همواره باید مراقبت شوند چراکه اگر به آنها مجال دهیم با استفاده از توانایی های مالی و اقتصادی دارند به سرعت بازار را در انحصار خودشان می گیرند.

مرجعیت قیمت در منطقه

رییس کمیته فقهی بازار سرمایه در بخش پایانی گفت و گو به چشم انداز بورس کالا در سال های پیش رو اشاره کرد و گفت: از اهداف اصلی بورس کالا، تبدیل شدن به مرجع قیمت برخی محصولات باکیفیت ایرانی در منطقه است که برای تحقق این مهم، باید تولیدکنندگان اصلی و بزرگ ما به طور مستمر اقدام به عرضه محصولات در تالار داخلی و سپس تالار صادراتی بورس کالا کنند تا رفته رفته عرضه محصولات با کیفیت و با استاندارد بالا از طریق بورس کالا انجام شود و با بازاریابی لازم، خریداران خارجی برای خرید اقدام به ثبت سفارش در بورس کالای ایران کنند.

وی گفت: اگر به ظرفیت های داخلی باور داشته باشیم، می توانیم مسیر توسعه بورس های کالایی دنیا که امروز مرجع تعیین نرخ بسیاری از کالاها در سطح جهانی هستند را برویم.