محمدرضا طهماسبی کارشناس بازارهای کالایی

یکی از کارکردهای بورس های کالایی برای ذی نفعان بازار، کشف قیمت های درست و شفاف براساس ساز و کار عرضه و تقاضا در بازار است. از همین رو است که قیمت های کشف شده در بورس های کالایی مورد وثوق و اطمینان نهادهای بین المللی، دولت ها، موسسات و بنگاه های اقتصادی بزرگ، بانک ها و فعالان بازار بوده و به عنوان قیمت ها و شاخص های معتبر مورد توجه و بهره برداری محافل اقتصادی بین المللی و همچنین نهادهای سیاست گذار تجارت و اقتصاد بین الملل مانند سازمان جهانی تجارت، کنفرانس تجارت و توسعه ملل متحد (آنکتاد) و صندوق بین المللی پول است.

کالاخبر- به همین دلیل، هر روز شاهد وضع مقررات قوانین جدید در توسعه فعالیت بورس های کالایی و در عین حال تسهیل در انجام معاملات در کشورهای دارای بورس هایی با قدمت هستیم. این مساله موجب شده است که اقتصادهای پیشرو از ابزارهای بورسی برای توازن و پویایی تولید و تجارت به نحو موثری استفاده کنند به طوری که امروزه بورس های کالایی نقش فعال تری در عرصه های اقتصادی بازی می کنند.

بورس کالای ایران با اعتقاد به همین رنگ و نقش مثبت طی سال های اخیر گام های بلند و محکمی را در عرصه های اقتصادی کشور برداشته است و با نوآوری و نیم نگاهی به روندهای جهانی جایگاه خود را به عنوان ابزاری توانمند در خدمت دولت، اقتصاد ملی، در بازارهای داخلی و صحنه تجارت و اقتصاد بین المللی معرفی و تثبیت کرده است.

توجه به پتانسیل های بورس کالا به عنوان مرجع معاملات و کشف نرخ بیش از ۳۰ میلیون تن کالای صنعتی و فرآورده های نفتی و پتروشیمی و کشاورزی زمینه ساز تاثیر گذاری و مرجعیت این بورس بر سایر بازارهای منطقه بوده است.

به عنوان نمونه، تالار صادراتی کیش که در سال ۸۷ بر اساس همین دیدگاه و چشم انداز شکل گرفت با هدف ایجاد مرکزی برای معاملات فرآورده های راهبردی نفت، پتروشیمی و مرجعیت قیمتی این فرآورده ها در سطح منطقه و در افق بلندمدت در سطح بین المللی فعالیت خود را آغاز کرد و دیری نپایید که معاملات آن در گروه های پایه نفت و پتروشیمی توجه معامله گران و خریداران خارجی محصولات پتروشیمی ایران را به خود جلب کرد. این امر به نحوی بود که پس از اندک زمانی قیمت های کشف شده در تالار صادراتی در سایت های قیمتی و تحلیلی بسیاری از نشریات شانه به شانه سایر مراجع قیمتی نمایان شد.

برندسازی

یکی از اقداماتی که جهت تضمین تداوم حضور بازارهای بین المللی انجام می شود، برندسازی با تاکتیک تبدیل کالا با قیمت های آن به عنوان قیمت یا شاخص مرجع برای فعالان بازار در سطح منطقه ای یا بین المللی است.

ایران می تواند با فروش و صادرات برندهای راهبردی و سایر کالاها از طریق ساز و کار بورسی پذیرفته شده در سطح بین المللی مانند رینگ صادراتی کیش، ضمن اعتباربخشی به قیمت های کشف شده و مورد معامله زمینه را برای گسترش حضور فعالان بین المللی در این معاملات فراهم کند و با پذیرش و معامله سایر کالاهای راهبردی صادرکنندگان کشور را جهت برندسازی قیمتی محصولات خود از طریق این سامانه ترغیب و جلب کند.

امری که در خصوص برخی کالاهای مورد معامله در رینگ صادراتی بورس کالای ایران اتفاق افتاده است، یعنی حجم بالا و تعداد دفعات معاملات، باعث شد سایت ها و نشریات تخصصی بین المللی برند قیر و در مقطعی سنگ آهن ایران را با سرفصل ویژه در کنار قیمت های سایر تولید کنندگان در جهان قرار دهند.

حال رینگ صادراتی بورس کالای ایران با ظرفیت و توان ساختاری بالا و زیرساخت قوی فناوری، نقش خود را در توسعه معاملات صادراتی اثبات کرده است و در سال جاری شاهد تنوع عرضه محصولاتی چون میلگرد، آلومینیوم و پی وی سی هستیم و در روزهای آینده نیز کاتد مس به جمع کالاهای صادراتی از بورس اضافه می شود. حال که با توجه به این مزیت یکی از اقدامات اساسی دولت می تواند استفاده از این فرصت ایجاد شده در راستای ارتقای اقتصاد صادرات و تبدیل رینگ صادراتی بورس کالا به «درگاه صادراتی کشور» باشد.

براساس تجربیات بورس های کالایی دنیا، توسعه رینگ صادراتی بورس کالا می تواند شرایط را برای تحول اقتصاد کشور به ویژه در شرایط اقتصاد مقاومتی مهیا کرده و اقتصاد و تجارت ایران را در تمامی ابعاد فنی، کیفی، فناوری، مالی و بسیاری جنبه های دیگر متحول کند؛ گزاف نیست اگر بگوییم رینگ صادراتی بورس کالا در صورت اهتمام ویژه دولت و سیاست گذاران می تواند به یکی از عرصه های مدیریت جهادی و توسعه اقتصادی کشور مبدل شود.

برخی فرصت ها

تبعیت بازارها از قیمت های شاخص جهانی و منطقه ای برای صاحب برند و کشور مرجع قیمت از نظر راهبردی و اقتصادی از اهمیت ویژه برخوردار است. ما پیشتر در برخی کالاها از نشریات جهانی تبعیت می کردیم، یعنی price taker بودیم، نه price maker.

در حالی که خود، تولیدکننده عمده آن کالا بودیم، اما به دلیل عدم وجود سازو کار رسمی منطبق با استانداردهای بازارهای کالایی مانند بورس کالا سبب شده بود هر صادرکننده ای به صورت جزیره ای عمل کند و به دلیل عدم وجود ساز و کار شفاف کشف نرخ، قیمت های ایران در نشریات جهانی مشاهده نمی شدند یا به صورت موردی و به نقل از واسطه ها یا بازارهای غیررسمی صورت می گرفت اما حضور گسترده در نشریات بین المللی برای بورس کالا و سایر ذی نقعان آثار مثبتی به دنبال دارد که برخی از آنها به شرح زیر است:

حضور برندهای برتر ایرانی در کنار برندهای خارجی؛ حضور در جمع شرکت های بین المللی ارائه دهنده قیمت ها و داده های بازار؛ زمینه سازی جهت ایجاد دفاتر شرکت های معامله گر کالایی و کارگزاری های خارجی در کشور به ویژه کیش و منطقه آزاد بندر انزلی؛ ایجاد عملیات بازاریابی غیر عامل passive marketing برای کلیه برندهای صادراتی پذیرش شده؛ تقویت مزیت نسبی رینگ صادراتی بورس کالا با افزایش حجم و ارزش کالاهای صادراتی؛ تعمق بخشیدن به راهبرد کلان تجاری و اقتصادی کشور؛ کمک به اهداف اقتصاد مقاومتی و تلاش برای دستیابی به اهداف خود اتکایی ملی؛ ایجاد تنوع در منابع ارزآوری کشور؛ توسعه زیرساخت های فناوری کشور در تعامل با بازارهای بین المللی؛ ایجاد جهش صادراتی و بهره گیری از مزیت محصولات صادراتی، افزایش فهرست کالاهای صادراتی ایران و همسویی معاملات آن با قیمت های جهانی؛ تقویت فرآیند بازاریابی موثر محصولات صادراتی با درج قیمت محصولات در منابع رسمی بین المللی به ویژه نشریات جهانی معتبر؛ تولید بهینه سازی و ارتقای کیفیت کالای ایرانی با استاندارد جهانی و نیاز مشتریان.

در پایان اینکه تقویت راهبردهای افزایش دامنه مرجع شدن قیمت محصولات ایرانی در سطح بازارهای منطقه ای و جهانی باعث تقویت زیر ساخت های توسعه بورس کالا و توسعه تعاملات با بازارهای جهانی خواهد شد.