* فردین آقابزرگی، مدیرعامل کارگزاری بانک آینده

به گزارش«پایگاه خبری بورس کالای ایران»، یکی از راهکارهای ممکن در این راستا، حرکت هدفمند و دارای برنامه است. در همین راستا بورس کالای ایران با توجه به جایگاه، موقعیت و نقش خود در اقتصاد ملی و مختصات محیط کسب و کار و روند توسعه و گسترش، به برنامه ریزی دقیق برای قرار گرفتن در مسیر پیشرفت نیازمند است و از این رو بسترسازی لازم جهت بهره برداری مناسب از تحولات داخلی و بین المللی را در دستور کار خود قرار داده است.

با آنکه زمان زیادی از آغاز به کار بورس کالای ایران و توسعه تالارهای معاملاتی آن نمی گذرد، این نهاد به عنوان یکی از مهمترین و اثرگذارترین ارکان در بازار سرمایه به خوبی از عهده نقش مهم خود در اقتصاد ملی کشور برآمده است. در این بین به مرور زمان و در دوران پساتحریم و با اجرایی شدن راهبردهای اقتصاد مقاومتی، بورس کالای ایران مسولیت یکی از شریان های اصلی جریان سرمایه های بین المللی به داخل مرزهای ایران را می تواند ایفا کند و از ظرفیت تبدیل شدن به مرجع قیمت گذاری در منطقه و نیز تسهیل تامین مالی بین المللی برخوردار باشد. در حال حاضر تمرکز سیاست های بورس کالا، حرکت به سمت اوراق بهادارسازی معاملات کالاهاست، زیرا زمانی که ارتباط بخش واقعی اقتصاد و بخش مالی ایجاد شود، زمینه رشد اقتصادی به وجود آمده و بورس کالا عرصه ای برای پیوند مذکور است. در ضمن، توسعه روز افزون بازار سرمایه و تعمیق آن به لحاظ حجم و ارزش معاملات نیازمند وجود ابزارهای متنوع تامین مالی و مدیریت ریسک است که این مهم نیز در دستورکار مدیران تالار نقره ای قرار گرفته است.

حرکت در جاده ابزارهای مالی نوین

آغاز رسمی معاملات گواهی سپرده کالایی در سال جاری و توسعه این ابزار مالی که در بازارهای مالی دنیا جایگاه ویژه ای دارد، از دیگر برنامه هایی است که در جهت تامین مالی صنایع مدنظر بورس کالاست. همچنین صندوق های کالایی نیز از مناسب ترین ابزارهای تامین مالی خواهند بود که بستر مورد نیاز برای راه اندازی این صندوق ها انجام شده و به زودی از نخستین صندوق کالایی رونمایی خواهد شد. راه اندازی صندوق های کالایی بر پایه محصولات مختلف باعث می شود تا صنایع کشور بتوانند از این طریق سرمایه های زیادی را جهت تامین مالی و توسعه صنعتی خود جذب کنند. در همین مسیر، صندوق های سرمایه گذاری ارزی جهت کمک به تامین مالی ارزی صنعت کشور و قراردادهای مشتقه و به طور خاص قراردادهای آتی نیز از جمله مهمترین ابزارهای مدیریت ریسک در جهان امروز هستند که بورس کالا در جهت نهادینه کردن و توسعه آن در بازار و اقتصاد ملی برنامه ریزی کرده است. از این رو راه اندازی قراردادهای مذکور بر روی دارایی های پایه جدید از جمله راه اندازی معاملات قراردادهای آتی ارز از مواردی است که می تواند به سرمایه گذاران داخلی و خارجی برای گسترش فعالیت های اقتصادی شان در ایران، اطمینان خاطر دهد زیرا پوشش ریسک در ذات ابزارهای مالی به خصوص قرارداد آتی ارز است.

از جمله برنامه های دیگر توسعه ای در بورس کالا می توان به تقویت رینگ صادراتی، تعامل با بورس های کالایی جهان و حرکت به سمت استاندارهای بین المللی، فراهم کردن انجام معاملات خرد، تنوع کمی و کیفی فعالان، راه اندازی معاملات اموال غیرمنقول در بازار فرعی، اجرای ماده ۳۳ قانون افزایش بهره وری بخش کشاوزی برای محصولات متنوع تر و توسعه آن در سایر استان ها و در نهایت کل کشور و فراهم کردن زیرساخت های الکترونیک برای ایجاد امکان دسترسی آحاد سرمایه گذاران به این بورس اشاره کرد.

بورس کالا از جاذبه های اقتصاد ایران برای خارجی ها

رفع کامل تحریم ها از سوی دنیای غرب می تواند شرایطی را در فضای کسب و کار کشور ایجاد کند تا ابزارهای تامین مالی مبتنی بر کالا به طرز ویژه ای مورد توجه سرمایه گذاری خارجی قرار گیرد. در شرایط کنونی اقداماتی برای ورود سرمایه گذاران خارجی به بازار سرمایه و اقتصاد ایران صورت می گیرد اما شرط کافی برای تحقق این مهم، رعایت مواردی چون انضباط مالی، شفاف سازی و استاندارد سازی اطلاعات نهادهای مالی، افزایش سطح بهره وری، واقعی سازی نرخ و بهینه سازی مصرف انرژی، ارتقاء مدیریت استراتژیک، همسان سازی سطوح تکنولوژی، رقابتی نمودن قیمت مواد اولیه و امثالهم که بنگاه ها و نهادهای فعال در حوزه اقتصادی باید این موضوعات را مد نظر قرار دهند. با همه این تفاسیر شفافیت و وجود بازاری کارآمد یکی از پیش نیازها توسعه و خروج از رکود اقتصادی و جذب سرمایه گذاران خارجی است که بورس کالا به عنوان بازاری شفاف و نظامند می تواند یکی از جاذبه های بزرگ برای ورود خارجی ها به اقتصاد ایران باشد.

همچنین انتظار بر این است که با توجه به شرایط مساعد بعد از توافقات هسته ای، دولت به تدریج تصدی گری خود را در بخش های مختلف اقتصادی کاهش داده و از سیاست های دخالتی در مکانیسم بازار به نقشی نظارت تغییر وضعیت دهد که در این راستا پیش بینی می شود نقش شرکت های خصوصی و تعاونی های مردم نهاد در اقتصاد کشور به خصوی در بخش صنعت، معدن و کشاورزی یعنی بازارهای فعال بورس کالا، پررنگ تر شود. به این ترتیب برای مثال تغییر کلی سیاست هایی مانند خرید تضمینی محصولات کشاورزی و جایگزینی طرح قیمت تضمینی از طریق بورس کالا به هیچ عنوان دور از ذهن نیست و همه این موارد آینده ای روشن را برای ارتقا نقش آفرینی بورس کالا در اقتصاد و همچنین رونق تالارهای معاملاتی این بورس رقم خواهد زد.

استقرار نظام انبارداری در مناطق آزاد

یکی دیگر از اهداف بورس کالا برای توسعه مناسبات بین المللی خود، استفاده از مناطق آزاد برای سهولت صادرات و واردات کالاها به صورت شفاف با استفاده از ابزارهای مالی و به تبع جذب سرمایه گذاران خارجی است. ایران در مناطق آزاد مشوق هایی همچون معافیت مالیاتی و گمرکی برای حضور خارجی ها دارد که بورس کالا برای جذب سرمایه گذاران خارجی از طریق مناطق آزاد اقداماتی انجام داده است. عمده ترین این اقدامات در مناطق آزاد اروند و انزلی صورت گرفته تا امکان انجام معاملات وارداتی و صادراتی براساس مکانیسم قبض انبار مورد معامله قرار گیرد. هم اکنون براساس آمار، ۱۰ درصد کالاهایی که در بورس کالا معامله می شود به مبادلات بین المللی اختصاص دارد به طوریکه قیر، سنگ آهن، عایق رطوبتی و گوگرد از جمله محصولات صادراتی ایران هستند که از طریق بورس کالا به بازارهای جهانی صادر می شوند. در این بین با توجه به اینکه ایران یکی از بزرگترین تولیدکنندگان جهان در تولید نفت، قیر، محصولات پتروشیمی، سیمان و برخی کالاهای کشاورزی بوده، بورس کالا تصمیم به استقرار نظام انبارداری در مناطق آزاد و ایجاد ارتباط با بورس های بین المللی گرفته تا با بهره گیری از ابزارهای مالی بتواند علاوه شفاف سازی مبادلات با سایر کشورها، بر قیمت های منطقه ای نیز تاثیر گذار باشد. درحال حاضر بورس های دنیا از جمله چین به دنبال توسعه معاملات محصولات پتروشیمی و همچنین توسعه ابزارهای مالی روی این محصولات هستند تا ضریب نفوذشان بر بازارهای منطقه ای و جهانی را بیشتر کنند که لازم است ما هم با بهره گیری از ظرفیت بورس و بر روی محصولاتی که در تولید آنها دارای مزیت هستیم، برنامه ریزی دقیقی در زمینه تاثیرگذاری بر قیمت های منطقه ای داشته باشیم.

جمع بندی

در پایان اینکه بررسی عملکرد بورس کالا در سال های اخیر بیانگر روند رو به رشد فعالیت های این بورس در بعد داخلی و بین المللی است به طوریکه در یک جمع بندی کلی، بورس کالا در حوزه داخلی سعی در جلب اعتماد بیشتر فعالان و صنایع داخلی و ارائه خدمت و سرویس های بیشتر کرده که البته برخی مشکلات ساختاری در اقتصاد ما همچون انحصار و کمبود بازیگر در برخی بازارها به تبع بر نحوه اثرگذاری بورس کالا تاثیرگذاشته است. همچنین در حوزه بین المللی نیز امضاء تفاهمنامه با بورس های کالایی جهان که در مرحله بررسی برای آغاز همکاری است، عضویت در فدراسیون جهانی بورس ها، استقرار نظام انبارداری در مناطق آزاد و رایزنی برای در اختیار گرفتن انبارهای تحت کلید بورس کالا در بنادر کشورهای خارجی به منظور سهولت در صادرات و واردات و همچنین انجام مذاکرات با بانک های خارجی به منظور تسویه و مبادله با ارزهای خارجی، نوید روزهای روشنی را برای بورس کالای ایران در بعد داخلی و خارجی می دهد.