به گزارش «کالاخبر»؛ تصویب نامه مصوب جلسه مورخ ۱۳۹۹.۰۸.۱۴ هیات وزیران درخصوص "انتشار اوراق خرید دین کالایی مصالح ساختمانی" طی نامه شماره ۹۱۹۷۴ مورخ ۱۳۹۹.۰۸.۱۷ توسط معاون اول رییس جمهور ابلاغ شد. به همین بهانه، در این گزارش ضمن تشریح مکانیسم های معاملاتی اوراق مذکور به بیان مزایا و کارکردهای آن می پردازیم.

اوراق خرید دین کالایی چیست؟

اوراق خرید دین کالایی به عنوان یک ابزار مالی، مختص خرید دینِ ایجاد شده ناشی از فروش نسیه در بورس‌های کالایی طراحی شده است. فرآیند عملیاتی این اوراق بدین ترتیب است که پس از وقوع فروش نسیه در بورس کالا، فروشنده کالا که دارنده مطالبات است به عنوان ناشر اوراق خرید دین اقدام به انتشار این اوراق می‌کند و سرمایه‌گذاران نیز این اوراق را با انگیزه بهره‌گیری از ارزش زمانی پول به تنزیل خریداری می‌کنند.

در سررسید اوراق «خرید دین کالایی» خریدار نسیه وجه معامله را پرداخت می‌کند و سپس توسط شرکت سپرده‌گذاری مرکزی به حساب سرمایه‌گذاران واریز می‌شود. با انتشار این اوراق، فروشنده نسیه به دلیل وصول سریع مطالبات خود در امر تولید به سرمایه در گردش کمتری نیاز خواهد داشت. صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت و عموم سرمایه‌گذارانی که تمایل به دریافت سود ثابت و با حداقل ریسک دارند، از خریداران این اوراق به شمار می روند.

مزیت‌ها 

در بیان مزایای معاملات اوراق خرید دین کالایی می توان گفت تقویت فروش نسیه در بورس‌های کالایی از مزایای مهم این اوراق است. تا پیش از این، معاملات نسیه با دوره‌های پرداخت کوتاه و با خریداران محدود انجام می‌شد. از طرفی تا پیش از این، طرفین معامله نسیه با ارایه سند تسویه خارج از پایاپای به بورس اعلام می‌کردند که تسویه با توافق یکدیگر، خارج از بورس انجام می‌شود؛ این درحالی است که با انتشار این اوراق، بورس کالا و شرکت سپرده‌گذاری مرکزی تا روز تسویه همراه طرفین معامله خواهند بود تا ریسک اعتباری طرفین با نظارت این دو مجموعه، به حداقل ممکن کاهش یابد.

در صورت اقبال فعالان حوزه صنعت و بازار سرمایه به این اوراق، پیش‌بینی می‌شود علاوه بر اینکه شاهد انجام معاملات نسیه طولانی مدت (حداکثر تا یکسال) خواهیم بود، انتظار می رود خریداران بیشتری که تمایل به انجام معاملات نسیه داشته باشند نیز از این مدل استقبال کنند. از طرفی با همراهی شرکت سپرده‌گذاری مرکزی تا تسویه نهایی، علاوه بر مدیریت ریسک اعتباری خریدار، فروشنده نیز سریعتر وجه فروش خود را دریافت خواهد کرد و مهم تر اینکه، با انتشار این اوراق، فروشنده نسیه به دلیل وصول سریع مطالبات خود، در امر تولید به سرمایه در گردش کمتری نیاز خواهد داشت.

با این تفاسیر، رفع تنگنای نقدینگی در کل چرخه و تأمین مالی بهینه صنایع بالادستی، هدایت سرمایه‌ها به صنعت، سود تضمین‌شده برای سرمایه‌گذار و امکان معاملات ثانویه و وجود بازارگردان برای تضمین نقدشوندگی اوراق از مزایای راه اندازی اوراق خرید دین مصالح ساختمانی بوده و در شرایط رکود بازارهای کالایی، انتشار این اوراق در تامین مالی سرمایه در گردش بسیار کمک کننده خواهد بود.

در این میان، رشد قیمت دو تا سه برابری قیمت مواد اولیه موردنیاز واحدهای تولیدی و عدم توانایی مالی بانک ها در تامین سرمایه در گردش موردنیاز واحدها، ضرورت استفاده از این اوراق را دوچندان می کند.

سه کارکرد اصلی

به طور خلاصه انتشار این اوراق، سه کارکرد اصلی دارد: نخست اینکه مهلت خریدار برای پرداخت نسیه کالای خریداری شده نسبت به مدل فعلی فروش نسیه افزایش خواهد یافت. همچنین سرعت وصول مطالبات برای فروشنده از طریق تنزیل اوراق در بازار افزایش خواهد داشت و نیز فرصت سرمایه‌گذاری جدیدی برای مدیران صندوق‌های سرمایه‌گذاری و آحاد سرمایه‌گذاران از این طریق فراهم خواهد شد.

سازوکار معاملات اوراق خرید دِین ساختمانی

با انتشار اوراق خرید دِین مصالح ساختمانی، تولیدکننده این قبیل مصالح که عموم آنها از جمله تیرآهن، میلگرد و قیر در بورس کالا قابل معامله است، می‌توانند طلبی که دارند را به ورقه بهادار تبدیل کنند و آن را بفروشند. جذابیت این اوراق به گونه ای است که خریدار به دلیل مواجهه با مشکل نقدینگی به دنبال خرید نسیه مواد اولیه مصرفی است؛ در مقابل فروشنده مواد اولیه به دلیل نیاز به سرمایه در گردش، تمایلی به فروش نسیه ندارد اما با این ابزار مالی بورس کالا، فروشنده با انتشار اوراق خرید دِین، پول را نقد دریافت می کند و خریدار به صورت نسیه مواد اولیه مصرفی را می خرد.

یک مثال

به عنوان مثال شرکت ذوب آهن برای تامین سرمایه در گردش با دریافت مجوز فروش ۱۰۰ تن محصول، اقدام به انتشار اوراق خرید دین در طول دوره یکساله می کند. در زمان عرضه کالا و فروش به صورت نسیه، ۲۰ تن محصول توسط مصرف کننده خریداری و ۸۰ تن آن برای عرضه در مراحل بعدی باقی می ماند.

فروشنده نیز بر مبنای ارزش ۲۰ تن کالای فروخته شده، اوراق خرید دین منتشر می کند و سرمایه گذاران با خرید این اوراق به قیمتی پایین تر از ارزش اسمی و پرداخت پول این اوراق به فروشنده، تامین مالی سرمایه در گردش موردنیاز فروشنده را انجام می دهند. در سررسید نیز خریدار، ارزش اسمی اوراق را به سرمایه گذاران و دارندگان این اوراق پرداخت می کند و همین فرآیند برای حجم باقی مانده کالای دارای مجوز برای انتشار اوراق مذکور در هفته های بعدی تا سررسید، ادامه می یابد.

با به کارگیری این اوراق، مشکلات تامین سرمایه در گردش مورد نیاز واحدهای تولیدی مرتفع خواهد شد؛ چراکه محدودیت معاملات نسیه و نیاز به تامین مالی صنایع بالادستی و عدم تمایل آنان به فروش نسیه، موجب اوراق بهادارسازی مطالبات ناشی از فروش نسیه به صورت کسر و در قالب اوراق خرید دِین می شود که در این رابطه، خریدار به صورت اعتباری با ارایه تضامین از ضامنی همچون بانک و یا با گشایش اعتبارات اسنادی (LC) به صورت نسیه و در قالب اوراق خرید دِین، کالای موردنیاز خود را خریداری می کند و فروشنده با فروش اوراق به کسر، نیاز مالی خود را از بازار سرمایه برطرف می کند.

در پایان این گزارش می افزاید، سررسید این اوراق حداکثر یکساله خواهد بود و در صورت عدم فروش کل این اوراق در زمان عرضه، متعهد پذیره نویسی، خریدار اوراق باقی مانده خواهد بود. در سررسید نیز ارزش اسمی این اوراق از حساب نزد اتاق پایاپای به دارنده نهایی اوراق پرداخت می شود.