اواخر سال گذشته با راه اندازی معاملات اختیار معامله یا همان آپشن زعفران، زنجیره بازار این محصول تقریبا کامل شد به طوریکه هم اکنون معاملات زعفران در بازار نقد، گواهی سپرده کالایی، قرارداد آتی و آپشن بورس کالا فعال است و در سال جاری با راه اندازی صندوق سرمایه گذاری زعفران‌ این پازل معاملاتی تکمیل می شود.

جلال ناصری، فعال قدیمی بازار زعفران و کارشناس ارشد حوزه کشاورزی در گفت و گو با «کالاخبر» با تاکید بر موفقیت عرضه زعفران در بورس کالا و راه اندازی بازار آتی این محصول، تابلوی بازار مشتقه بورس کالا را بازاری مستعد دانسته ‌که در صورت ورود پر حجم سایر محصولات کشاورزی به بورس، بسیاری از مشکلات این بخش و خریدهای تضمینی دولت از کشاورزان برطرف می شود. مشروح‌این گفت و گو را در زیر می خوانید: 

*به نظر شما راه اندازی معاملات آتی زعفران بر بازار غیر رسمی‌این محصول، کشاورز و صادرکننده چقدر تاثیرگذار بوده است؟

دو مخاطب بازار آتی زعفران یعنی کشاورز و صادرکننده، شرایط متفاوتی برای حضور دراین بازار دارند. کشاورزان به مرور در حال آشنایی با قواعد بازار آتی هستند چراکه بازار آتی تخصصی است و نیاز به آموزش همچنان احساس می شود. به طور مشخص در وهله نخست باید به کشاورزان آموزش داد که چه موقع خروج و چه موقع ورود در این بازار داشته باشد  به طوریکه برخی از کشاورزان برداشتشان از بازار آتی ‌این است که اگر در موقعیت فروش قرار گرفتند باید حتما تا انتهای معامله در بازار بمانند و نمی دانند اگر در موقعیتی معامله به زیان آنها بود یا مشکلی برایشان‌ایجاد شد، می توانند از بازار خارج شوند که البته این موارد با آموزش‌های کامل، تخصصی و فراگیر برطرف می شود.

این در حالی است که بازار مشتقه، موقعیت متفاوتی برای صادر کننده‌هاایجاد کرده است و من معتقدم با توسعه ‌این بازار، صادرکنندگان استقبال بی سابقه ای از ‌این بازار خواهند داشت.

نکته دیگری که باید به آن تاکید کرداین است که صادرکننده‌ها می توانند در قرارداد آپشن بورسی کالا، حق خرید خودشان در بازار را از الان تضمین کنند؛ در واقع آپشن ابزاری است که تضمین حق خرید و تضمین حق فروش را همزمان در اختیار معامله گر قرار می دهد. ویژگی خوب آپشن سودسازی برای هر دو طرف خریدار و فروشنده است. همچنین کشاورزان باید بدانند با حضور دراین بازار قیمت تضمینی کشاورز حتما تثبیت می شود که این موضوع با آموزش به سرعت برطرف می شود. در صورت توسعه آموزش و معرفی صحیح و کامل‌این بازار،‌این قابلیت در بازار همه محصولات کشاورزی وجود دارد که بازار آپشن به جای خرید تضمینی دولت، تضمین کننده حقوق کشاورزان باشد . 

*براساس سیکل فصلی تولید و فروش زعفران، روند قیمت زعفران در طول سال از الگوی خاصی پیروی می کند؟

آمار و اطلاعات نشان می دهد کشاورزان در زمان تولید برای تامین هزینه‌های جاری خود مجبور هستند بخشی از زعفران تولید شده را عرضه کنند که به طور معمول حدود 30 درصد تولید را شامل می شود. چنین عرضه‌ای معمولا در فصل پاییز ( آبان و آذر) انجام می شود.

پس ازاین دوره در روزهای پایانی سال و نزدیک به تعطیلات سال جدید نیز بازهم کشاورزان برای تامین نیاز و مایحتاج شب عید خود، حدود 20 تا 25 درصد زعفران را می فروشند. دراین بین واسطه‌ها به طور معمول از زمان عرضه محصول باخبر هستند و تلاش می کنند با حضور در بازار، زعفران را با کمترین رقم ممکن خریداری کنند. پس ازاین عرضه، حجمی حدود 40 تا 45 درصد از زعفران برای فروش در بهار باقی می ماند و کشاورز تمام تلاش خود را می کنداین بخش از محصول را با بهترین قیمت ممکن در اردیبهشت عرضه کند که به همین دلیل معمولا در پایان فروردین شاهد افزایش قیمت زعفران هستیم. 

*بازار آتی زعفران چه میزان می تواند به ارتقای جایگاه‌ایران در بازارهای جهانی‌این محصول کمک کند؟‌

این بازار درگاه مناسبی برای صادرات و تعیین قیمت زعفران است. اما برای تثبیت و ارتقای جایگاه، معاملات زعفران در بورس کالا باید به سمت بین المللی شدن حرکت کند تا مشتری‌های خارجی به طور مستقیم بتوانند اقدام به خرید زعفران کنند.

در حال حاضر بزرگترین مشکل صادرکنندگان مواجهه با چند پرسش مهم از سوی خریداران خارجی است، اول‌اینکه آیا محصول به موقع تحویل داده می شود واینکه آیا قیمت زعفران طی طول قراردادی که منعقد شده، ثابت خواهد ماند یا تغییر می کند.‌این در شرایطی است که در صورت بین المللی شدن بازار آتی زعفران، خریدار خارجی با حضور در بازاری نظامند و قانونی بدون هیچ نگرانی اقدام به خرید زعفران می کند.

‌پیش بینی شما از قیمت و بازار زعفران در ماه های آینده چیست؟

من معتقدم در صورتی که بازار مشتقه زعفران تقویت و آموزش‌های لازم برای‌این بازار انجام شود، به طور قطع در ماه های آتی شاهد حضور بسیاری از کشاورزان دراین بازار خواهیم بود که با حضور تولید کننده‌ها و فروش‌های مناسب زعفران در بورس به طور قطع این محصول با نرخی واقعی و به دور از دلال بازی مورد معامله قرار خواهد گرفت.