به گزارش «پایگاه خبری بورس کالای ایران»، برخی کارشناسان معتقدند بورس کالای ایران قابلیت بالایی برای ایجاد ابزارهای جدید را دارد و در عین حال کالاهای متنوعی می‌تواند در قالب ابزارهای موجود در آن مورد معامله قرار گیرد.

به‌طور کلی در گذشته در بورس کالای ایران معاملات به سه صورت اسپات یا نقدی، سلف و نسیه صورت می‌گرفت تا اینکه این بورس به منظور گسترش استراتژی‌ها و اهداف نوین خود به توسعه بازارها و ابزارهای جدید پرداخت. در این بین ابزارهای مشتقه در فرم قراردادهای آتی ابزارهای معاملاتی مهم در بورس کالای ایران هستند که توسط دارایی‌های فیزیکی یا کالایی پشتیبانی می‌شوند و به‌صورت آتی، اختیار معامله و سوآپ در معاملات مورد استفاده قرار می‌گیرند.

یک کارشناس بورس کالا در رابطه با ایجاد ابزارهای جدید در این بازار مهم معتقد است: اگر چه در ابتدا توسعه بازارهای کالایی اندکی زمان برد، اما خوشبختانه بازارهای مالی سلف و اختیار در زمان کوتاه‌تری به تکامل رسیدند و مزایایی همچون مدیریت ریسک قیمت و موفقیت مالی تاجران و سرمایه‌گذاران را به دنبال دارد، در حقیقت بازارهای معاملات آتی و معاملات آپشن یا اختیار جهت کمک به مدیریت ریسک قیمت تشکیل شده‌اند.

به گفته این کارشناس، این در شرایطی است که این مزیت‌های مهم انتقال ریسک و کشف قیمت که در نتیجه ابزارهای معاملاتی آتی و آپشن به وجود آمده است در هر نقطه از جهان که تغییر شرایط بازار، ریسک اقتصادی را ایجاد کرده است، کارساز بوده‌اند.

وی گفت: قراردادهای آتی و آپشن یا اختیار، در واقع نخستین اوراق مشتقه‌ای هستند که در بورس‌های کالایی شکل گرفته‌اند، اما غیر از آن ابزارهای دیگری نیز در دست بهره‌برداری هستند، به‌طور مثال معاملات آپشن برای کالاهایی که از نوسان پذیری بالایی برخوردارند و یا اینکه معامله‌گران آنها نیاز به ابزارهایی برای پوشش ریسک دارند بهترین گزینه است.

به گفته این کارشناس بازارهای کالایی، قرارداد آپشن یا اختیار، به دو شکل اختیار خرید و اختیار فروش است که بهترین امکان را به معامله‌گران می‌دهد تا از تضمین‌های لازم برای معاملات مذکور بهره ببرند. اختیار یا آپشن خرید به خریدار این حق را می‌دهد تا یک قرارداد آتی مشخص را به قیمت معینی در طول دوره اختیار بخرد. اختیار فروش یا همان (put option) به فروشنده این حق را می‌دهد تا یک قرارداد آتی مشخص را به قیمت معینی در طول دوره اختیار بفروشد. قیمت قرارداد آتی که خریدار اختیار خرید، حق خریدن آن را دارد و خریدار اختیار فروش، حق فروختن آن را دارد، به‌عنوان قیمت اعمالی یا قیمت تمرینی شناخته می‌شود. در حقیقت هم خریداران و هم فروشندگان می‌توانند موقعیت اختیار باز خود را در هر زمان پیش از تاریخ انقضای آن جبران کنند.

به گفته این کارشناس نکته‌ای که وجود دارد این است که تنها خریداران می‌توانند قرارداد را اعمال کنند، یعنی فقط خریداران می‌توانند یک موقعیت سلف را به قیمت اعمال اختیار به‌دست آورند. در حقیقت اختیار معامله را می‌توان در هر روز معامله، تا آخرین روز که معمولا روز پیش از انقضای حقیقی آن است، اعمال کرد. هنگامی که خریدار یک اختیار خرید، یا اختیار فروش آن را اعمال می‌کند، بورسی که قرارداد در آنجا معامله شده، موقعیت سلف بازی را برای ماه قرارداد معین به قیمت اعمالی به حساب خریدار و فروشنده ثبت می‌کند یعنی هم در مورد اختیار خرید و هم در مورد اختیار فروش، خریدار اختیار یا دارنده اختیار، باید به فروشنده اختیار اضافه ارزشی را بپردازد.

این کارشناس اشاره کرد: این تنها متغیر قرارداد است و در تالار معاملاتی بورس بر اساس شرایط بازار، مثل عرضه، تقاضا و دیگر متغیرهای اقتصادی تعیین می‌شود. با این اوصاف، رونق ابزارها و نوآوری‌های متمادی منجر به پیدایش ابزارهای جدید آتی شد و بورس‌های زیادی در دنیا نیز به منظور معاملات این ابزارها راه‌اندازی شدند.

وی در ادامه به سایر ابزارهای جدید مالی در بورس اشاره کرد و افزود: علاوه بر این ابزارهایی را در دست اجرا داریم که در سایر کشورهای دنیا کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد که این ابزار تامین مالی در بورس کالای ایران سلف عادی نام دارد.  به گفته این کارشناس بورس کالا از مهم‌ترین‌ مزیت‌های این ابزار می‌توان به تامین مالی فروشنده اشاره کرد، چرا که با این نوع ابزار مالی خریدار در هنگام خرید وجه نقدی مورد‌نظر خود را پرداخت کرده و بعد در زمان تعیین شده کالای خود را دریافت می‌کند، در حقیقت این امر موجب خواهد شد تا سرمایه فروشنده در حال گردش باشد و معاملات بیشتری انجام دهد.

او در ادامه به ابزار دیگری همچون اوراق سلف موازی استاندارد اشاره کرد و افزود: در این نوع ابزار مالی معاملات به‌صورت سلف است و این امکان را به معامله‌گر می‌دهد تا در سررسید بلندمدت با حجم معامله بیشتری خرید کند.

به‌طور مثال گل‌گهر که سال گذشته ۸۳‌میلیارد تومان تامین مالی کرده بود توانست اوراق مشارکت خود را امسال با موفقیت منتشر کند، همچنین امسال انتشار این اوراق برای پتروشیمی آبادان به مبلغ ۵۰ میلیارد تومان سلف PVC صورت خواهد پذیرفت، البته اوراق چادرملو نیز به مبلغ ۲۰۰ میلیارد تومان برای محصول سنگ آهن به زودی منتشر خواهد شد.

این کارشناس در پایان از ابزار مالی جدید دیگری خبر داد و افزود: تا پایان امسال ابزار نوین مالی جدیدی در دست اجرا است با نام صندوق‌های کالایی قابل معامله در بورس که از جمله مزایای آن این است که به سرمایه‌گذار کمک می‌کند تا بدون اینکه وارد پیچیدگی معاملات شود معامله خود را انجام دهد. صندوق‌های قابل معامله کالایی یکی از ابزارهای مالی است که به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهد که به جای خرید و نگهداری کالای مورد نظر و تحمل زیان و ضرر خسارت آن، اوراق این صندوق‌ها را خریداری کنند و نگهداری از آن کالا را بر عهده نداشته باشند. بنابراین، این صندوق‌ها غیر از سپرده‌های بانکی و گواهی سپرده، بخش قابل ملاحظه‌ای از وجوه گردآوری شده را به سرمایه‌گذاری در کالای خاص اختصاص می‌دهند.