به گزارش "کالاخبر"؛ سهم ایران در تولید جهانی زعفران حدود ۹۰ درصد است اما کشورمان به عنوان بزرگترین تولیدکننده زعفران دنیا، تعیین کننده اصلی قیمت این محصول نیست و متاسفانه برندهای معروف زعفران در کشورهای اروپایی و برخی کشورهای واسطه صادرات زعفران ایران به کشورهای مصرف کننده، قیمت زعفران را مشخص می کنند. همچنین مطابق برخی آمارها از گردش مالی حدود ۸ میلیارد دلاری زعفران و محصولات آن در جهان، سهم  ایران کمتر از ۳۰۰ میلیون دلار در سال است که با پیشتازی جهانی ایران در تولید زعفران تناسبی ندارد. یکی از راهکارهایی رفع این کاستی  و بهره مندی بیشتر زعفران کاران کشورمان از منافع دسترنج خود، راه اندازی بازار آتی زعفران است تا هدف جلب توجه کلیه تجار و برندهای معروف زعفران دنیا به این بازار جهت کشف روزانه و حتی لحظه ای این محصول راهبردی کشاورزی کشور محقق شود که بورس کالای ایران نیز در همین زمینه، برنامه راه اندازی قراردادهای آتی زعفران را با جدیت در دستور کار دارد. «کالاخبر» در این رابطه با حامد سلطانی نژاد، مدیرعامل بورس کالای ایران به گفت و گو پرداخته است که در ادامه می خوانید.

قراردادهای آتی، به طور کلی چه ویژگی هایی دارند؟

قراردادهای آتی از جمله قراردادهای مشتقه به حساب می‌آید که با توجه به ویژگی‌های منحصر به فرد خود مورد استقبال فعالان بازار قرار گرفته و یکی از محبوبترین و رایج ترین ابزارهای مالی دنیا به حساب می‌آید. مشتریان در این قراردادها متعهد به خرید یا فروش دارایی پایه در زمانی در آینده می‌شوند و البته قیمت مورد معامله در روز انجام معامله تعیین می شود. بنابراین، با توجه به اینکه تحویل در آینده انجام می‌شود نیازی به پرداخت کل ارزش معامله نیست. افراد می توانند وجهی به عنوان تضمین نزد اتاق پایاپای بورس کالای ایران در حساب خود تودیع و تا چند برابر آن وجه نسبت به معامله برای تحویل کالا و پرداخت در آینده اقدام نمایند. مثلا یک فرد با تودیع ۵۰۰ هزار تومان به عنوان "وجه تضمین" می تواند نسبت به خرید یا فروش ۵ میلیون تومان زعفران در بورس کالا اقدام کند. سود و زیان افراد نیز به صورت روزانه با توجه به تغییرات قیمت در همین بازار، با آنان تسویه خواهد شد.

هم اکنون قراردادهای آتی روی چه محصولاتی در بورس کالای ایران معامله می شود و چرا به سراغ زعفران رفته اید؟

هم اکنون معاملات آتی بر روی سکه بهار آزادی در بورس کالای ایران انجام می شود که برای پوشش ریسک عوامل موثر بر فعالیت تجاری در کشور مورد توجه بسیاری از فعالان صنعت و بازرگانی قرار گرفته است. در این حوزه ورود مستقیم قراردادهای آتی به پوشش ریسک کالاهای کشاورزی و صنعتی همواره مد نظر بورس کالای ایران نیز بوده است که در همین راستا مطالعات و کار کارشناسی بر روی دارایی پایه زعفران صورت پذیرفت. زعفران، گرانترین محصول کشاورزی و همچنین نمونه بسیار خوبی از سودآوری، دوام و تولید کاربر محور است. در حال حاضر ایران با تولید بیش از ۹۰ درصد از زعفران جهان، تولیدکننده برتر این محصول بوده و ایجاد مرجعیت قیمتی این محصول در کشور همواره از دغدغه های بخش کشاورزی، وزارت جهاد کشاورزی و زعفران کاران بوده است. از این رو راه اندازی بازار آتی زعفران می تواند این هدف مهم که مهمترین چشم انداز بورس کالای ایران در خصوص کالاهای مهم ملی نیز می باشد را محقق سازد.

مزیت این قراردادها برای اقتصاد کشاورزی و بخصوص محصول زعفران کشور چیست؟

ایجاد مرجعیت قیمت محصول زعفران در دنیا می تواند نقش موثری در انتقال بخشی از منافع حاصل از تجارت زعفران در کشورهای دیگر به کشور خودمان داشته باشد. هدایت سرمایه های علاقمند به تجارت در بخش مولد اقتصاد کشور به سوی خرید و فروش این محصول در بازار آتی می تواند، قیمت واقعی زعفران کشور را آشکار سازد و از تجارت مبهم و بضعاً بسیار سودمند برای کشورهای دیگر، به تجارت شفاف و دارای منفعت برای فعالان داخلی زعفران سوق دهد. قراردادهای آتی یکی از مهمترین ابزارهایی است که بورس های کالایی جهت کمک به مدیریت ریسک نوسانات قیمتی در اختیار فعالان بازارهای کالایی قرار می دهند. این ابزار می تواند به اطمینان بخشی بیشتر خریداران و فروشندگان زعفران نسبت به امکان معامله محصول در آینده با قیمتی که هم اکنون بر روی آن توافق می کنند بیانجامد؛ این موضوع ریسک فعالیت در این بخش را کاهش می دهد.

به این ترتیب بورس کالای ایران مطالعات کارشناسی گسترده‌ای به منظور کمک به فعالان بازار زعفران و ارتقای شفافیت در این بازار را در دستور کار قرار داده است و هدف اصلی راه اندازی قراردادهای آتی پوشش ریسک قیمت معاملات زعفران در ایران است. از این منظر، ویژگی مهم قراردادهای آتی در پوشش ریسک قیمت کالاها می تواند یکی از دغدغه های مهم فعالان بازار زعفران از جمله عرضه کنندگان و متقاضیان را تا حد زیادی مرتفع کند. در حال حاضر و با معاملات سنتی این دارایی، امکان پوشش ریسک برای تولیدکنندگان و فعالان بازار زعفران وجود ندارد این در حالی است که با راه‌اندازی این معاملات امکان مدیریت و پوشش ریسک به خوبی فراهم خواهد شد تا تولیدکنندگان و فعالان بازار بتوانند منافع خود را درقبال پیامدهای ریسک تغییرات و نوسانات قیمت پوشش دهند. همچنین امکان برنامه ریزی و مدیریت بلندمدت عرضه و تقاضا توسط فعالان این بازار مهیا می شود و همزمان، معاملات ابزارهای مشتقه به عنوان یکی از ستون‌های اصلی توسعه بازار سرمایه کشور توسعه می یابد.

تا کنون زعفران در بورس کالای ایران معامله شده است؟

معاملات زعفران در بورس کالای ایران هم به صورت گواهی سپرده کالایی و هم در بازار فیزیکی به سه صورت نقد، سلف و نسیه انجام می شود. راه اندازی و رونق معاملات گواهی سپرده کالایی برای زعفران در بورس کالای ایران به کشف شفاف قیمت‌ها کمک کرده و اینکه روزانه معامله گران نسبت به فعالیت و کشف نرخ انواع زعفران از جمله نگین، سرگل، پوشال مرغوب و معمولی و زعفران دسته، اقدام می کنند، کمک شایانی به رفع ابهامات در این بازار کرده است. به این ترتیب فعالان بازار هر روز در بورس کالای ایران می توانند قیمت های این محصولات را براساس معاملات واقعی مشاهده کنند که این یک اتفاق مثبت است. بنابراین، پیش بینی می کنیم درپی افزایش آگاهی و آشنایی فعالان بازار زعفران، قراردادهای آتی این محصول نیز از رونق و حجم معاملات مناسبی برخوردار شود.

چه کسانی می توانند در این بازار فعالیت کنند؟

با راه‌اندازی معاملات قراردادهای آتی زعفران در بورس کالای ایران امکان انجام معاملات بر روی این دارایی در سراسر کشور و از طریق شرکت‌های کارگزاری امکان‌پذیر خواهد بود. علاقمندان ورود به این بازار لازم است برای معامله این محصول در قالب قراردادهای آتی، ابتدا کد معاملات مشتقه را از طریق کارگزاری های بورس کالای ایران دریافت کنند. برای اخذ کد وجود دو حساب در اختیار و شخصی در یکی از بانک های سامان و ملت ضروری است تا وجوه تضمین و سود و زیان روزانه در این حساب ها اعمال شود. همچنین براساس مصوبه اخیر کمیته آتی، لازم است فعالان نسبت به مطالعه دستورالعمل ها و مقررات این بازار اقدام و در آزمونی که پیرامون این مقررات برگزار می شود نیز شرکت کنند. با توجه به معاملات اهرمی و امکان معامله محصول با پرداخت بخشی از قیمت (تا یک دهم) و چندبرابر شدن سود یا زیان سرمایه گذاران، لازم است تا آشنایی آنان با مقررات و ماهیت این بازار احراز شود.

به عنوان سخن پایانی اگر نکته ای دارید بفرمایید.

امید می رود با تدوین رویه‌های اجرایی و آموزش و فرهنگ‌سازی این معاملات و با همکاری شرکت‌های کارگزاری بتوان در آینده‌ای نزدیک شاهد راه‌اندازی قراردادهای آتی بر روی زعفران باشیم. درخواست من از فعالان و تجار بازار زعفران و همچنین فعالان بازار آتی سکه این است که نسبت به فعالیت و معامله روی این محصول اهتمام داشته باشند و علاوه بر استفاده از مزایای این بازار و به ویژه امکان پوشش ریسک قیمتی، به مرجعیت قیمتی این محصول مهم کشاورزی کشور یاری رسانند و از این طریق به تحقق شعار اعلامی سال از سوی مقام معظم رهبری کمک کنند.