به گزارش «پایگاه خبری بورس کالای ایران»، در عصر جدید ابزارهای تأمین مالی متحول شده اند و شرکت ها ترجیح می دهند از روش های سنتی فاصله گرفته و به جای تأمین مالی صرفاً از بازار پول به سراغ بازار سرمایه نیز بروند.
تنوع بخشیدن به تأمین مالی در شرکت ها از اهمیت زیادی برخوردار است، تا ضمن کنترل ریسک های ناشی از آن، هزینه های ثانویه نیز در شرایط بهینه قرار گیرند. کشورهای در حال توسعه به منظور پیشرفت در عرصه‌های مختلف اقتصادی نیاز به منابع مالی فراوان دارند که بورس کالا یکی از منابع مهم تأمین مالی در سال های اخیر بوده است تا با فاصله گرفتن از شیوه های سنتی و مرسوم تمایل به سمت معاملات غیر کالایی افزایش یابد.
از جمله انواع معاملات غیر کالایی که در اکثر کشورهای پیشرفته به وفور استفاده می شود، می توان به اوراق تأمین مالی، اختیار معاملات، قراردادهای آتی و مانند آن اشاره کرد. در بورس کالای ایران نیز علاوه بر سایر ابزارها، دو اوراق تأمین مالی سلف و گواهی سپرده با کاربردهای متنوعی مورد توجه قرار گرفته اند که به بررسی آنها می پردازیم. قرارداد سلف نوعی است که کالا با قیمت مشخصی در آینده تحویل داده می شود و بهای آن در هنگام معامله پرداخت می شود. این قرارداد که یکی از ابزارهای تأمین مالی تولیدکنندگان کالاهاست از شقوق بیع به حساب می آید و به اوراقی که به اعتبار آن منتشر می شود اوراق سلف گفته می شود. در این اوراق عموماً ریسک هایی مانند عدم تحویل کالا یا عدم فروش آن به حداقل قیمت مشخص و مانند آن وجود دارد که تجربه سایر کشورهای اسلامی نیز مؤید همین مطلب است؛ اما ورود بورس کالا به حوزه اوراق سلف و تعهدات اخذ شده از طرفین تا حدود زیادی ریسک ها را کاهش خواهد داد.
در قراردادهای سلف که در بورس کالای ایران تا کنون صورت گرفته خریداران اوراق عمدتاً مصرف کنندگان کالای مربوطه بودند و فروشندگان نیز کارخانجات و شرکت های تولیدکننده همان محصول هستند. به بیان دیگر این اوراق صرفاً بین فروشندگان و خریداران مشخص صورت می گیرد و مطابق آن تحویل فیزیکی کالا در سررسید انجام می شود. قرارداد سلف دو مزیت مهم برای تولیدکنندگان دارد؛ اولاً چون تأمین مالی کوتاه مدت محسوب می شود موجب بهبود سرمایه در گردش شرکت ها با حداقل هزینه می گردد، همچنین فروشندگان، ریسک ناشی از عدم وجود تقاضا برای محصولات را پوشش می دهند. در سوی دیگر این اوراق برای خریداران ریسک هایی را به همراه دارد که یکی ریسک نقدشوندگی ست و دیگری تغییرات احتمالی قیمت است.
در بورس کالا طی سال های اخیر ابزاری تحت عنوان اوراق سلف موازی استاندارد بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است که عملاً ریسک های وارد شده به سمت خریدار را کنترل می کند. بدین صورت که با تعبیه بازار ثانویه برای این اوراق، امکان معامله اوراق سلف موازی وجود خواهد داشت و خریدار اگر تا زمان تحویل کالا با مشکل نقدینگی مواجه شد، می تواند اقدام به فروش اوراق خود بدون تحویل کالا پیش از سررسید نماید. ضمن آنکه به دلیل معامله در بازار ثانویه در صورت شناور شدن قیمت اوراق، مزیت های معاملاتی برای فعالین بازار ایجاد خواهد شد. باید اضافه کرد که استفاده از اختیار خرید و فروش در زمان عقد قرارداد می تواند ضمن پوشش ریسک های ناشی از نوسانات قیمت برای معامله گران اوراق، سود مناسبی را برای آنها ضمانت کند که جذابیت استفاده از این اوراق را افزایش خواهد داد.
در اوراق سلف موازی استاندارد که مشخصات دارایی پایه به طور شفاف مشخص شده، همزمان دو قرارداد را باید مورد تفسیر قرار داد که کاملاً از یکدیگر مستقل هستند، تا اینکه حواله تحویل کالا که در زمان معاملات اوراق جابجا می شود، خریدار اوراق سلف موازی در بازار ثانویه را مستقیماً به نخستین فروشنده اوراق (تولید کننده) مرتبط کند و سایر معامله کنندگان اوراق سلف موازی تا زمان سررسید هیچ تعهدی برای تأمین کالا نداشته باشند.
اوراق سلف موازی از نوع کوتاه مدت یا بلندمدت هر یک مزایای زیادی برای تولیدکننده، خریدار و مجموعه اقتصاد کشور دارند که از آن جمله می توان به تأمین مالی سریع، تأمین کسری بودجه دولت، اجرای سیاست های پولی، جذابیت اوراق برای خریدار، پوشش ریسک خریدار و فروشنده اوراق، کشف قیمت عادلانه، تضمین سودآوری اوراق با ترکیب کردن آن با اختیار معامله، کاهش هزینه انبارداری با زمان بندی درست تولیدکنندگان و معافیت مالیاتی برای دارندگان اوراق اشاره کرد.
لازم به ذکر است که برخی از مزایای فوق مانند اجرای سیاست های پولی یا اعمال اختیار معامله با توجه به عملکرد صرفاً برای تأمین مالی بلند مدت اختصاص می یابد. اما نوع دیگری از تأمین مالی، گواهی سپرده کالایی است که مؤید مالکیت دارنده آن اوراق بر مقدار معینی کالاست و به واسطه کالای تولیدی انبار شده منتشر می شود با این تفاوت که این اوراق به پشتوانه کالای سپرده شده به انبار است. لازم به ذکر است که خریدار گواهی سپرده همانند اوراق سلف در سررسید مشخص کالا را تحویل خواهد گرفت.
انتشار این اوراق علاوه بر تسهیل تأمین مالی به تولیدکننده اجازه می دهد کالای دپو شده در انبار را نقد کند و ضمن بهینه کردن نسبت های فعالیت شرکت در ترازنامه، هزینه های انبارداری را نیز کاهش دهد. همچنین قیمت گذاری عادلانه محصول و تنظیم بازار از دیگر مزایای این اوراق در اقتصاد به حساب می آیند. باید توجه داشت که به دلیل ماهیت این اوراق که بهادار به حساب می آیند حتی دارنده اوراق می تواند آن را نزد بانک به وثیقه بگذارد، ضمن آنکه همچون اوراق سلف موازی از پرداخت مالیات در معاملات و سود معاف است.
انواع مختلفی از کالای گواهی سپرده می تواند تعریف شود اما یکی از جذاب ترین آنها گواهی سپرده کالایی بر روی سکه بهار آزادی است. با توجه به آنکه هر کالایی قابلیت استاندارد پذیری مشخص، ماندگاری در دوره زمانی اوراق و بازار مشخص و تنظیم شده ندارد، انتشار این گواهی نیز برای هر کالایی میسر نیست. از سوی دیگر از آنجا که سکه طلا در بورس کالا تحت عنوان قراردادهای فیوچرز سالهاست مورد توجه قرار گرفته این اوراق سپرده می تواند مکمل مناسبی برای قراردادهای آتی سکه تلقی شود. باید خاطر نشان کرد که از دیگر مزایای گواهی سپرده کالایی بر روی سکه، امکان جایگزینی به عنوان وجه تضمین و حتی مبنای تسویه قراردادهای آتی سکه در سررسید است و به این ترتیب امکان معاملات راحت تر و بدون ریسک نگهداری فیزیکی کالا از طریق ترکیب آنها حاصل می شود.
فاصله گرفتن از معاملات فیزیکی و ترکیب قراردادهای آتی سکه و گواهی سپرده ضمن کاهش هزینه ضرب سکه و ریسک های نگهداری می تواند به شفاف شدن، تنظیم بازار و قیمت گذاری منصفانه سکه طلا کمک شایان توجهی کند. همچنین در شرایط خاص اقتصادی از رفتارهای سوداگرانه و تشدید تورم ناشی از تقاضای کاذب جلوگیری به عمل آورد. در چنین شرایطی است که تقویت ابزارها و استفاده مناسب از آنها، بورس کالا را به عنصری اثرگذار در اقتصاد تبدیل خواهد کرد.
سیاوش صبور – تحلیلگر بازار سرمایه
منبع: بورس امروز
ارسال نظر