به گزارش «کالاخبر» به نقل از ایبنا، یکی از این ابزارها که بحث توسعه بیشتر آن برای اجرا در سال ۱۳۹۸ به میان آمده، معاملات قراردادهای آتی در بازار مشتقه است که طبق گفته های حامد سلطانی نژاد مدیرعامل بورس کالای ایران مقرر شده از دارایی های پایه سکه طلا و زعفران، به صندوق های سرمایه گذاری کالایی نیز توسعه یابد. اتفاقی که در صورت تحقق می تواند ضمن توسعه معاملات مبتنی بر بازار آتی، امکان سرمایه گذاری حرفه ای را در بازار سرمایه فراهم آورد. چراکه در بازار قراردادهای آتی، سرمایه گذاران ناآشنا و غیرحرفه ای چندان امکان حضور ندارند و در این بازار عمدتا افرادی حرفه ای توان پذیرش ریسک های ناشی از وجود اهرم معاملاتی در سرمایه گذاری های خود دارند. ضمن اینکه در این بازار برخلاف بازار نقدی در معاملات قراردادهای آتی، افراد می‌ توانند هم در جهت افزایش قیمت و هم در جهت کاهش قیمت سود کسب کنند. این مزیت سبب می شود که بدون توجه به شرایط اقتصادی، بتوان با تشخیص درست جهت بازار از حرکت قیمت ‌ها در هر طرف سود به دست آورد.

بورس ها دروازه ورود به بازار جهانی

در همین راستا کارشناس بازار سرمایه در گفت و گو با ایبنا اظهار داشت: همانطور که می دانید در تمام دنیا بورس های کالایی از ارکان اساسی در شفاف سازی اقتصاد است. وجود برخی مشکلات در بازار کالای فیزیکی (همانند نداشتن بازار بزرگ و نقدشونده در برخی کالاها و نبود قابلیت فروش استقراضی) و همچنین فقدان تضمین‌های لازم برای معامله‌گران و به تبع آن نوسانات تکانه وار قیمت کالاها در بازارهای سنتی از مهم‌ترین عواملی هستند که موجب پدیدار شدن بورس‌های کالایی در اقتصاد کشورهای مختلف شده است.

نیما کرامت افزود: در چنین شرایطی راه‌اندازی بورس کالا و به طور خاص استفاده از ابزارهای مشتقه، در کشورهای مختلف به ایجاد یک نظام سازمان یافته دادوستد کالایی منجر شده و راه ورود به بازارهای جهانی را برای کشورها تسهیل کرده است.

وی ادامه داد: در کشور ما نیز بنا به دلایلی از جمله تولیدکننده عمده و انحصاری بودن در یک سری از کالاها از یک سو و جهش های تکانه وار اقتصادی و نرخ بالای تورم از سوی دیگر، نیاز به ایجاد بورس کالا و به کارگیری از ابزارهای مشتقه برای پوشش ریسک سرمایه گذاران، تولیدکنندگان و مصرف کنندگان بیش از همیشه احساس می شود.

مشکلی به نام نبود توان برنامه ریزی

این کارشناس حوزه کالایی تاکید کرد: آن چیزی که سم مهلک برای اقتصاد یک کشور است، نبود توان برنامه ریزی برای سرمایه گذاران است. مسلم است که در اینجا سه نکته حائز اهمیت مطرح می شود؛ اول اینکه چرا سرمایه گذاران نمی توانند برنامه ریزی کنند؟ دوم اینکه این سرمایه گذاری برای آنها چه تبعاتی دارد؟ و در آخر اینکه ابزارهای رفع این چالش ها چیست؟

وی در بررسی این سه نکته اظهار کرد: دلیل اینکه سرمایه گذار نمی تواند در اقتصاد ایران برنامه ریزی کند، نوسانات و جهش های قابل توجه قیمت ها در ساختار اقتصادی کشور است و فرقی نمی کند که این نوسان به سمت بالا باشد یا با پایین آمدن قیمت ها همراه است. در این حالت، سرمایه گذار به سمت سفته بازی و بورس بازی پیش رفته و سعی بر سپرده کردن سرمایه خود دارد و سرمایه های سرگردان از امکان ایجاد ارزش افزوده و فرآیند رونق تولید یک کالا یا خدمات خارج می شود.

کرامت در خصوص اینکه ابزارهای درمان این بیماری اقتصادی چیست؟، گفت: یکی از ابزارهای پوشش ریسک برای سرمایه گذاران در برابر نوسانات شدید، ابزارهای مشتقه است. در واقع، ابزارهای مشتقه به افراد و شرکت ها کمک می کند که خود را در مقابل این نوسانات قیمتی بیمه کنند و سرمایه گذاری و یا تجارت خود را با کمترین لطمه و آسیبی نجات دهند.

بازار آتی بر پایه واحدهای سرمایه گذاری صندوق طلا

وی با تاکید بر اینکه در ایران وجود این ابزارها به خصوص بر روی دارایی هایی همانند طلا که می تواند قدرت پول افراد را در برابر تورم حفظ کند، بسیار ضروریست، گفت: اگر چنین ابزاری برای پوشش ریسک وجود نداشته باشد، فشار زیادی به قیمت دارایی پایه آمده و می تواند تبعات زیادی داشته باشد و قیمت ها را به طور هیجانی نوسان دهد. یکی از این ابزارها استفاده از قرارداد آتی بر پایه واحدهای سرمایه گذاری در صندوق طلاست که با آغاز این معاملات جلوی شوک های قیمتی طلا در کشور می تواند گرفته شود تا نیاز نباشد برای کاهش و کنترل قیمت آن در این شرایط حساس کنونی، دولت به ناچار دلار و یا خود طلا را در بازار فیزیکی عرضه کند.

وی افزود: با ایجاد بازار آتی بر پایه واحدهای سرمایه گذاری صندوق های طلا، بازارگردان (بانک مرکزی، دولت یا ...) می تواند با قدرت ریال (وجه تضمین) به بهترین شکل این بازار را به ثبات رسانده کرده و با توجه به شرایط اقتصادی اگر انتظارات بر صعود و یا نزول قیمت ها باشد، این نوسانات می تواند با شیب ملایم اتفاق بیفتد.

وی در خصوص امکان سرمایه گذاری حرفه ای در بستر بورس کالای ایران اظهار کرد: همانطور که همه میدانیم بسیاری از افراد که در بازار طلای کشور ورود می کنند، سفته باز یا نوسان گیر حرفه ای این بازار نبوده و فقط به دنبال حفظ ارزش پول خود هستند. پس ما با ایجاد هر چه سریع تر بازار آتی برای صندوق های سرمایه گذاری طلایی می توانیم این نیاز را پاسخ دهیم، بدون اینکه به سکه طلا یا طلای آبشده و یا حتی ارز دلار فشار زیادی وارد شود .به هر حال با توجه به تمامی این مسائل، با ایجاد ابزارهای موازی برای دارایی هایی مثل طلا که به اصطلاح پناهگاه امن سرمایه گذاری هستند، می توانیم در راستای بهبود اقتصاد کشور قدم برداریم.

در پایان این گزارش می افزاید، طبق اساسنامه صندوق های سرمایه گذاری کالایی مبتنی بر طلا، خود صندوق عملا می تواند اوراق اختیار، گواهی سپرده و آتی خریداری کند. اما در دنیا سرمایه گذاران این صندوق ها می توانند اوراق آتی این صندوق ها را نیز خریداری نمایند. تاکنون این امکان در کشور ما وجود نداشت؛ اما اخیرا بحث امکان عرضه و انتشار اوراق آتی مبتنی بر واحدهای صندوق های سرمایه گذاری کالایی مجددا مطرح شده و مورد توجه عموم قرار گرفته است.

به اعتقاد کارشناسان و صاحب نظران با این اقدام، معاملات صندوق های سرمایه گذاری کالایی به نوعی دوطرفه می شود و جذابیت آن برای سرمایه گذاران افزایش پیدا می کند. انتشار این اوراق هم می تواند موجب حفظ ارزش پول ملی شود؛ زیرا این ابزار می تواند هم ارزش دارایی ها را در برابر تورم حفظ کند و هم موجب شفافیت بیشتر گردد؛ چرا که طبق مقررات بازار سرمایه میزان دارایی های این صندوق ها به طور شفاف برای نهادهای نظارتی کاملا مشخص و روشن خواهد بود. افزون بر اینکه به کمک این ابزار، افرادی که بخواهند در بازار آتی از ابزار اهرم بهره ببرند، می‌توانند از این امکان استفاده کنند. سایر مزایای بازارهای مشتقه نیز بر این ابزار قابل تصور است و راه اندازی آن گام مثبتی هم برای اقتصاد کشور و هم برای بازار سرمایه ایران ارزیابی می شود.