مدتى است که قیمت نفت در بازارهاى جهانى در حال افزایش است و نفت وست تگزاس اینترمدیت از کانال ۲۰ دلارى خارج شده و قیمت هاى بالاى ۳۰ دلار را تجربه می کند. در همین حال ارزهاى کالا پایه مهم همانند دلار کانادا، دلار استرالیا و دلار نیوزیلند نیز افزایش هاى قابل توجهى را تجربه می کنند. در این میان، افزایش دلار کانادا در مقابل دلار امریکا بى نظیر و کم سابقه بوده است. در طرف دیگر، ارزهاى کالا پایه دیگر هم همانند پزو و روبل و کرون نروژ نیز تغییرات مثبتى را در چند هفته گذشته داشته اند.

همه این تحولات ممکن است منجر به افزایش قیمت نفت و بازگشت روزهاى درآمدهاى نفتى بالا براى ایران شود. در این صورت می توانیم رونق اقتصادى را در سال آینده تجربه کنیم، بنابراین بررسى این امکان براى اقتصاد ایران بسیار مهم است.

همان طور که در نوشته هاى دیگرى هم بررسى کردم، قیمت نفت حاصل تنها عرضه و تقاضاى نفت در بازارهاى جهانى نیست. قیمت نفت به میزان بسیار زیادى به قیمت شاخص دلار امریکا دارد و این شاخص هم تابع تحولات اقتصادى در امریکا است. یعنى وقتى شاخص هاى اقتصادى خوب است دلار تقویت مى شود و به دنبال آن، قیمت نفت هم کاهش مى یابد و برعکس، وقتى آمارهاى اقتصادى در آمریکا مطلوب نیست،  شاخص دلار کاهش مى یابد و با خود قیمت نفت را بالا مى برد.

نکته جالب این است که به دلیل اینکه اخبار یک دست خوب و یا بدى در امریکا بیرون نمى آید، از ابتداى سال ٢٠١٦ شاخص دلار مدام نوسان می کند و فاقد یک روند جهت دار است. دلیل تغییرات محدود شاخص دلار به اخبار منتشر شده در آمریکا ارتباط دارد. یک هفته اخبار خوب بیرون مى آید و یک هفته اخبار ضعیف است. دلار هم در این فضا بلاتکلیف است. یک روز بالا مى رود و یک روز پایین مى آید.

ضمنا چشم انداز اقتصاد آمریکا، با وجود ضعف هایى که دارد، قوى است و بنابراین نباید انتظار کاهش بیش از حد شاخص دلار را در بازارهاى جهانى داشت. در این صورت قیمت نفت هم قدرت پایدارى براى افزایش ندارد و کماکان در حالت sideway باقى خواهد ماند.

بنابراین دل بستن به افزایش هاى محدود (از نظر بازه زمانى و مقدار تغییرات) قیمت نفت و سایر کالاهاى پایه در بازارهاى جهانى براى وارد کنندگان و تولید کنندگان تهدیدکننده خواهد بود؛ به احتمال زیاد، قیمت هاى نفت و سایر کالاها در سال ٢٠١٦ کماکان ضعیف باقى بمانند، در حالی که این احتمال نیز قوى است که قیمت کالاها کف قیمتى را براى سال ٢٠١٦ تجربه کنند.

اگر این تحلیل درست باشد، چشم انداز رشد اقتصادى در ایران براى سال ١٣٩٥ زیاد بالا نیست و انتظار نرخ هاى رشد هشت درصد رویایى بیش نیست. ضمنا با این وصف، بودجه دولت نیز دچار کمبود هاى جدى خواهد شد.

• مرتضى ایمانى راد تحلیلگر اقتصاد بین الملل

۹۵