به گزارش «کالاخبر»؛ یکی از مزایای ویژه بورس کالای ایران از ابتدای تاسیس تاکنون، امکان تعریف انواع قراردادها و ابزارهای مالی نوین برای انجام معاملات کالایی است؛ به طوری که این بورس همزمان با تحولات اقتصادی و نیازهای فعالان اقتصادی و صنایع اقدام به معرفی ابزارها و راه‌اندازی بازارهای جدید کرده تا به بخشی از نیازهای تولیدکنندگان و مصرف کنندگان پاسخ دهد. در این راستا، معاملات کشف پریمیوم به عنوان یکی از ابزارهای نوین مالی در بورس کالای ایران راه اندازی شد تا مورد استفاده فروشندگان و خریداران قرار گیرد.

بنابراین یکی از اتفاقات مهم بورس کالا، راه اندازی قراردادهای کشف پریمیوم بود که این قرارداد در آخرین روزهای سال ۹۶ با معامله ۱.۵ میلیون تن وکیوم باتوم براساس قرارداد سلف در قالب قرارداد کشف پریمیوم آغاز به کار کرد و این معاملات بر روی فرآورده های نفتی ادامه یافت.

علاوه بر این، در تیر امسال نیز با معامله ۱۵۰۰ تن پی وی سی در قالب کشف پریمیوم قراردادهای بلندمدت فروش محصول‌های پتروشیمی در بورس کالای ایران کلید خورد و با معامله این محصول  یک امکان جدید برای فعالان صنعت پتروشیمی از مسیر بورس کالای ایران فراهم شد.

در سال جاری قراردادهای کشف پرمیوم فلزات نیز در بورس کالای ایران آغاز به کار کرد؛ به طوری که در راستای استفاده از ابزارهای نوین مالی بازار سرمایه در تامین مالی، پوشش ریسک تولید و همینطور مدیریت هوشمند بازارهای کالایی، در آبان ماه امسال شاهد اجرای طرح ویژه وزارت صمت از طریق قراردادهای کشف پریمیوم محصول‌هایی همچون مس کاتد، شمش فولاد و آهن اسفنجی در بورس کالا بودیم.

 با این رویداد ضمن اینکه خریداران از رسیدن به کالا و تامین به موقع خوراک مورد نیازشان اطمینان حاصل می کنند، فروشندگان نیز از فروش محصول‌های خود در تاریخ سررسید مطمئن می شوند.

کشف پریمیوم چیست؟

معاملات کشف پریمیوم قراردادی است که در بازار فیزیکی بورس کالا معامله می‌شود و به موجب آن، طرفین متعهد می‌شوند در زمان مشخص در آینده (تحویل، حمل یا بارگیری) کالا را براساس قیمت نهایی (قیمت مبنا به علاوه مابه التفاوت توافق شده) معامله کنند.

خریدار بخشی از ثمن معامله را در زمان توافق، به فروشنده پرداخت و تسویه مابقی وجه متعاقباً و براساس شرایطی انجام می‌شود که در زمان عقد قرارداد مشخص می‌شود و مکانیسم این قرارداد به گونه‌ای است که در ابتدای انجام توافق، طرفین باید قسمتی از ارزش حدودی معامله را نزد اتاق پایاپای به عنوان وجه الضمان تودیع کنند. 

در این قرارداد، ﭘﺮﻳﻤﻴﻮم ﻣﺒﻠﻎ ﻳﺎ درﺻﺪی اﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﻬﺖ ﻣﺤﺎسبه ﻗﻴﻤﺖ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺒﻨﺎ اﺿﺎﻓﻪ ﻳﺎ از ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺒﻨﺎ ﻛﺴﺮ می‌ﺷﻮد و قیمت مبنا، ﻗﻴﻤﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در زﻣﺎن ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه در اﻃﻼﻋﻴﻪ ﻋﺮﺿﻪ، ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺮﺟﻊ ﻣﻮرد ﻗﺒﻮل ﺑﻮرس اﻋﻼم می‌شود.

به این ترتیب، ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻧﻬﺎﻳﻲ زمانی بین طرفین منعقد می‌شود ﻛﻪ در ﻗﺮارداد ﻛﺸﻒ ﭘﺮﻳﻤﻴﻮم ﻃﺮﻓﻴﻦ ﻣﺘﻌﻬﺪ ﺑﻪ اﻧﺠﺎم آن ﻃﺒﻖ ﺿﻮاﺑﻂ بورس شده‌اند. اﻳﻦ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ در زﻣﺎن ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه در ﻗﺮارداد ﻛﺸﻒ ﭘﺮﻳﻤﻴﻮم ﺑﺮاﺳﺎس ﻗﻴﻤﺖ ﻧﻬﺎﻳﻲ، ﺗﻮﺳﻂ ﺑﻮرس ﻣﻴﺎن ﻃﺮﻓﻴﻦ ﻗﺮارداد ﻛﺸﻒ ﭘﺮﻳﻤﻴﻮم ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻗﺮارداد ﻧﻘﺪ، نسیه ﻳﺎ ﺳﻠﻒ ﻣﻨﻌﻘﺪ می‌شود. ﻗﻴﻤﺖ ﻧﻬﺎﻳﻲ در این قراردادها از فرمول توافق شده بین طرفین و پریمیوم کشف شده قابل محاسبه است.

مزایای قراردادهای کشف پریمیوم

از جمله مزایایی که به جذابیت اینگونه معاملات برای خریداران و فروشندگان اضافه می‌کند، می‌توان به امکان پوشش ریسک اشاره کرد؛ به‌‎طوریکه ابزارهای نوین مالی همواره باعث می‌شوند خریداران و فروشندگان کالا بتوانند در شرایط متفاوتی تصمیمهایی با ریسک کمتر اتخاذ کنند که با توجه نوسان‌های موجود در اقتصاد، تولیدکنندگان و مصرف کنندگان کالاهای مختلف، با ورود به معاملات کشف پریمیوم تاحدود زیادی خود را در برابر این نوسانات بیمه کنند.

استفاده از این ابزار مالی همچنین موجب کسب سود در نتیجه تحقق برنامه تولید و فروش شرکت می‌شود. در این زمینه باید توجه داشت که هدف از تجارت و کسب و کار، کسب سود برای یک بنگاه اقتصادی است و معاملات کشف پریمیوم ابزاری مناسب برای کسب سود محسوب می شود. 

به طوریکه در این قرارداد، خریدار و فروشنده علاوه بر اطمینان از فروش و خرید محصول خود در آینده، امکان برنامه‌ریزی برای تولید در ماه های آتی را پیدا می کنند و در روز معامله، نیز براساس قیمت های همان روز به معامله می پردازند.

تضمین ایفای تعهدات طرفین معامله و تسریع در فرآیند تحویل کالا از انبارهای مختلف نیز از دیگر مزایای قراردادهای کشف پریمیوم است.افزون بر این موارد، بازخورد انجام اینگونه معاملات و سایر معاملات در بورس کالا به عنوان یکی از بزرگترین مرکز ثبت داده ها در حوزه مبادلات کالایی می تواند به منبع تصمیم گیری برای دولت و فعالان اقتصادی تبدیل شود.

از دیگر مزایای استفاده از این ابزار معاملاتی می توان به استقبال صنایع از شفافیت و فضای رقابتی اشاره کرد که در این زمینه می‌توان به کمک بورس کالای ایران، این شفافیت را برای بخش‌های اقتصادی و در کسب و کار صنایع مختلف توسعه بخشید.

علاوه بر این، تاکید می شود که مزیت اصلی این گونه قراردادها نسبت به سایر قراردادها این است که در قرارداد کشف پریمیوم خریدار از رسیدن کالا و تامین به موقع اطمینان خاطر دارد. ضمن اینکه فروشنده نیز این اطمینان را پیدا می‌کند که کالای تولیدی خود را در تاریخ سررسید می‌فروشد.

بنابراین می‌توان گفت با معاملات کشف پریمیوم در بورس کالای ایران، هم تولیدکننده و هم خریدار، اطمینان پیدا می کنند که در هر فصل، در زمینه تولید محصول و خرید مواد اولیه موردنیاز خود در بازار مشکلی نخواهند داشت و این اتفاق به طور مستقیم تولید کشور را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

قراردادهای کشف پریمیوم راهگشای جهش تولید

در همین زمینه یک کارشناس بازارهای کالایی به «کالاخبر» گفت: در شرایط کنونی که نوسان قیمت‌ها بسیاری از تولیدکنندگان را با مشکلاتی در فروش محصولات و تامین مواد اولیه مصرفی مواجه کرده است، استفاده از معاملات کشف پریمیوم و قراردادهای بلندمدت می‌تواند راهگشای تولید باشد.

محمدرضا اسلامی در این باره توضیح می‌دهد: کشف پریمیوم یک مدل تعهد دو جانبه محسوب می شود که براساس فرمول توافقی در میان مدت و یا بلندمدت در خصوص قیمت نهایی کالا در زمان تحویل معین، شکل می‌گیرد. 

وی در بیان مزایا و کارکردهای این معاملات تاکید می‌کند: از مهم ترین مزایای اینگونه قراردادها می‌توان به تضمین ایفای تعهدات طرفین، تسریع در فرآیند تحویل کالا و ایجاد فضای شفاف و رقابتی برای خریداران و فروشندگان اشاره کرد. همچنین امکان تعریف تسویه چند مرحله ای روی قراردادهای کشف پریمیوم و امکان برنامه ریزی مدون تأمین مواد اولیه برای صنایع پایین دستی نیز از دیگر مزایای این ابزار معاملاتی است.

به گفته اسلامی، این قراردادها می تواند پوشش دهنده نوسان‌های قیمتی و در نتیجه کاهش دهنده اثرات آن روی روند تولید باشد. زیرا قراردادهای بلندمدت نگرانی شرکت‌های بزرگ جهت فروش مواد اولیه و نگرانی صنایع پایین دست را در خصوص تامین مواد اولیه برطرف می‌کند. البته از مزایای مهم قراردادهای بلندمدت، تأمین سرمایه در گردش فروشنده و امکان دریافت مواد اولیه به صورت نسیه، مستمر و منظم برای خریدار است. 

بنابراین با توجه به راه اندازی معاملات کشف پریمیوم در بورس کالا و تجربه موفق صنایع فلزی و پتروشیمی در استفاده از این ابزار و نیز مزیت‌هایی که برای خریداران و فروشندگان به دنبال دارد، امید است رفته رفته با استقبال شرکت‌ها به خصوص صنایع مادر پتروشیمی از معاملات کشف پریمیوم، قراردادهای بلندمدت و تسویه اعتباری، شاهد کاهش ریسک فعالیت‌های اقتصادی و رونق هر چه بیشتر تولید باشیم و با توجه به نیاز کنونی کشور به انجام مبادلات با شیوه‌های مدرن، جدید و کارآمد، تامین مالی به وسیله اینگونه قراردادها برای فعالان اقتصادی و صنایع مختلف رنگ تازه‌ای به خود بگیرد.