*دکتر احمدیزدان پناه

به گزارش «پایگاه خبری بورس کالای ایران»، قدرت اهرم ­ها از اولین مطالبی هستند که همه ما در دوران تحصیل یاد می ­گیریم. مفهوم اهرم به دوران ارشمیدس بر می­گردد. که ادعا کرده بود می ­تواند دنیا را جابه جا کند، بشرط آنکه اهرمی به اندازه کافی بلند، در اختیار داشته باشد! بطور خلاصه، اهرم این قدرت را می­دهد که از یک عامل و عنصر کمتر سودآور به عاملی با قدرت خلق منفعت بیشتر دست یابیم. در اصطلاح سرمایه ­گذاری، اهرم­ های مالی این توان واجازه را می­ دهند که با یک میزان پول کوچکتر در مسیر معاملات به میزان پول بیشتری برسیم. از مشتقه­ ها، " اختیار معامله سهام" مثال بارز این مفهوم از اهرم مالی است.

کاربری اهرم در قراردادهای اختیار معامله باعث این افسانه بین مردم شده است که شما در عرض چند روز با بکارگیری اختیار معامله­ ها می­ توانید از هزار واحد پولی چند صد هزار واحد سود بدست آورید. در واقع، سود بالقوه نامحدود و نجومی معاملات اختیار معامله­ ها بخاطر کاربرد اهرم باعث شده، که معامله­ گران سفته باز را به سوی این معاملات بیشتر بکشاند، چرا که سود بیشتری را در شرایط امن تر می­توانند نسبت به معاملات کوتاه مدت سهام که به نوسان گیری (Swing Trading) موسوم هستند، با معاملات اختیار معامله بدست آورند.

اهرم اختیار معامله چگونه کار می­کند؟

اختیار معامله سهام برای هر قرارداد، که شامل ۱۰۰ سهم است، اهرم می­سازد که هزینه آن فقط بخشی از سهام پایه آن قراردادها هستند. این امر به معامله­ گران اختیار معامله این امکان را می­ دهد تا با همان تعداد سهم و با هزینه کمتر بر میزان سود بیشتری کنترل داشته باشند.

مثال: فرض کنید شما ۱۰۰۰ دلار دارید و می­خواهید در سهام شرکت XYZ سرمایه­گذاری کنید.سهام شرکت مزبور در حال حاضر به ۵۰ دلار معامله می­شود، در حالی­که برای آن سهام اختیار خریدی به قیمت اعمال یا توافقی ۵۰ دلار موجود است و بهای هر قرارداد مزبور ۲ دلار است . در این مورد شما بسهولت می­ توانید تمامی پول خود را صرف خرید ۲۰ سهم از آن شرکت نمایید و یا می­توانید با خرید ۵ قرارداد اختیار خرید سهام آن شرکت با قیمت اعمال ۵۰ دلار، کنترل ۵۰۰ سهم از سهام آن شرکت را بدست گیرید. با مبلغ یکسانی از پول، شما توانسته­اید ۲۵ برابر از آن سهام را نسبت به خرید عادی و معمولی آن سهام بدست آورید. این یعنی قدرت بکارگیری اهرم در معاملات اختیار معامله.

محاسبه اهرم در اختیار معامله­ها

با توجه به مثال قبل، شما می­توانستید با ۵ قرارداد، «اختیار خرید سهام» شرکت XYZ تعداد ۵۰ سهم را با قیمت توافقی اعمال یا توافقی ۵۰ دلار در اختیار بگیرید. که مبلغ آنها برای خرید سهام با حجم آن تعداد سهام بطور معمول تفاوت دارد. در اختیار سهام فقط بخشی از نوسان قیمت سهام پایه قرارداد، که بستگی به مقدار دلتا (Delta) دارد مطرح است. نوعاً در وضع "At- The- Money "(ATM) مقدار دلتا ۵/۰ است. این بدان معنی است ،که هر قرارداد با قیمت اعمال یا توافقی ۵۰ دلار به ازای هر ۱ دلار نوسان در سهام پایه به اندازه ۵/۰ دلار نوسان پیدا می­کند.

مثال: فرض کنید سهام شرکت XYZ ترقی کند. و هر سهم به۵۵ دلار برسد، قیمت قرارداد اختیار خرید با قیمت اعمال یا توافقی ۵۰ دلار برای هر سهم حالا از ۲ دلار به ۵/۴ دلار می­رسد. (۵/۲= ۵/۰×۵ دلار)

بنابراین، در عمل اهرم اختیار معامله با بکارکیری فرمول زیر قابل محاسبه است:

قیمت اختیار معامله (قیمت اختیار معامله- دلتای معادل و هم تراز سهم)= اهرم اختیار معامله

با توجه به مثال قبل که قیمت سهام شرکت مزبور به ۵۰ دلار معامله می­شود. و آن قرارداد اختیار خرید قیمت اعمال ۵۰ دلار و دلتای ۵/۰ دارد؛ می­ توان اهرم قرارداد مزبور را محاسبه کرد:

برابر ۵/۱۱= ۲/ (۲- دلار[۵/۰×۵۰ دلار])= اهرم اختیار معامله

محاسبه اهرم اختیار معامله بالا نشان داد که اختیار خرید سهام شرکت XYZ با قیمت اعمال ۵۰ دلار با اهرمی ۵/۱۱ برابر همراه است، که بدان معنی است که به شما این قدرت و امکان را می­ دهد که با یک میزان پول، سودی ۵/۱۱ برابر بسازید. هم چنین این بدان معنی است که به شما قدرت کنترل، با همان میزان پول، ۵/۱۱ برابری برای سهام آن شرکت را بدست آورید. به زبان غیر تخصصی، اهرم اختیار معامله پول شما را ۵/۱۱ برابر بسط داده است و شما با ۱۰۰۰ دلار سرمایه­گذاری یا خرید آن سهام، قدرت کنترل ۱۱۵۰۰ دلار از آن سهام را بدست آورده­اید!

تفسیر اهرم در اختیار معامله­ ها

شناخت قدرت اهرم در چند برابر نمودن کنترل ما بر سهام یا هر دارایی پایه دیگر، برای معاملات اختیار معامله بسیار حیاتی است، چرا که اهرم از طرف دیگر ریسک زیان ما را نیز چند، برابر می­ کند. تمام اهرم­ ها شمشیر دولبه هستند، و تناسب "ریسک و پاداش " معاملات را شکل می دهند. به مین دلیل اهرم اختیار معامله، وقتی آن قرارداد در شرایط یا وضع "In- The- Money "(ITM) هستند. همیشه نسبت به وقتی که در وضع "At- The- Money "(ATM) کمتر است و این به نوبه خود کمتر از وقتی است که آن قرارداد وضع Out- Of- The- Money(OTM) است.

در مثال زیر مقایسه بین وضع سه گانه فوق بهتر نشان داده است:

مثال: با توجه به مثال بالا؛ سهام شرکت XYZ به ۵۰ دلار معامله می­ شود و برای آن سهام اختیار خرید سهام در سه موقعیت زیر وجود دارد:

1. قرارداد اختیار خریدی با قیمت اعمال یا توافقی ۵۰ دلار که بهای آن ۲ دلار و مقدار دلتای آن ۵/۰ است.
2. قرارداد اختیار خریدی با قیمت اعمال ۴۵ دلار و بهای ۶ دلار که دلتایی معادل ۸/۰ دارد
3. قرارداد اختیار خرید با قیمت اعمال ۵۵ دلار و بهای ۱۰/۰ دلار که دلتایی معادل ۰۱/۰ دارد

برابر ۵/۱۱= ۲ دلار/ (۲ دلار- [۵/۰×۵۰ دلار])= (۱) اهرم اختیار معامله

برابر ۷/۵= ۶ دلار/ (۶ دلار- [۸/۰×۵۰ دلار})= (۲) اهرم اختیار معامله

برابر ۴۹= ۰۱/۰ دلار/ (۰۱/ دلار- [۰۱/۰ ×۵۰ دلار])= (۳) اهرم اختیار معامله

همانطور که می­ بینید " اهرم قررداد اختیار معامله "در وضع (OTM) برای قرارداد اختیار خرید با قیمت اعمال ۵۵ دلار بطور چشم گیر و معنی دار بزرگتر از اهرم اختیار معامله در شرایط (ITM) با قیمت اعمال ۴۵ دلار است. این مبین آنست که اختیار معامله­ ها در شرایط (OTM) به مراتب خطرناک تر از آن قراردادهای اختیار معامله در شرایط (ITM) هستند.

گرچه اختیار معامله در شرایط (OTM) ۴۹ برابر بیشتر سود می­ سازد، ولی از طرف دیگر زیانی هم که وارد می کند. ۴۹ برابر است و شما تمامی سرمایه خود را که در خرید سهام آن شرکت گذاشته بودید از دست می­ دهید. چرا که نوسان آن سهام نتوانسته تا تاریخ انقضای آن قرارداد از قیمت اعمال یا توافقی آن­ها در قرارداد بالا بزند.

اهرم اختیار معامله کجا می­تواند کاربری داشته باشد؟

1. در ساخت و تدوین سبد دارایی یا پرتفوی
2. در مدیریت ریسک
3. در توسعه سیستم معاملات