به گزارش «کالاخبر» افت قیمتها در بازار سرمایه طی هفتههای اخیر توجه بسیاری را به خود جلب کرده است. ریزش شاخصهای بورس آن هم پس از یک دوره رشد قدرتمند سبب شده بسیاری از فعالان تازه وارد بازار سهام نسبت به آینده دلسرد شوند و اعتماد شکل گرفته تا حدود زیادی از بین برود. از همین رو «دنیایاقتصاد» با محمد فطانت مدیرعامل بانک آینده و رئیس اسبق سازمان بورس و اوراق بهادار گفت و گو کرده است که چکیده این گفتگو را می خوانید.
آقای دکتر با توجه به اینکه در یک ماه گذشته کاهش ۲۵ درصدی شاخص بورس را شاهد بودهایم؛ نظر شما در مورد شرایط فعلی و آینده بازارسهام چیست؟ در مقطعکنونی که قیمت بسیاری از نمادها به سطح بهار سال جاری رسیدهاند، با توجه به وضعیت بازار و تجربیاتی که در این زمینه دارید، فکر میکنید مسیر پیشروی بازار به چه شکلی ترسیم خواهد شد؟
آشنایی قاطبه مردم با بازار سرمایه اتفاق بسیار خوبی است که در بازار سرمایه شاهد آن هستیم. تعداد افرادی که در ماههای اخیر کد بورسی گرفتهاند روز به روز افزایش پیدا کرده؛ اتفاقی که متاسفانه همسو با ارتقای سواد مالی رخ نداده و سبب شده منطقی خاص بر رفتار بازار سرمایه حاکم شود؛ به این معنی که بیشتر افراد سعی میکنند در زمان رشد بازار هر سهمی را که امکان خرید دارد، بخرند؛ بدون آنکه به تجزیه و تحلیل شرکتها توجه کنند. به همین دلیل و به علت آشنایی ناکافی سرمایهگذاران با ساز و کار بازار، در شرایطی که قیمت سهام نزولی است، مثل دوره فعلی، بازار دچار «بیش واکنشی» میشود؛ یعنی کوچکترین تغییری در روند موجود؛ به نوسان قابلتوجه قیمتها منتهی میشود. نکته مهمی که در بررسی شرایط فعلی بازار سرمایه باید لحاظ شود؛ رشد قابلتوجه قیمتها در ماههای آغازین سال جاری است. به این معنا که به رغم افت قابلتوجه قیمتها در یک ماه گذشته، روند صعودی بسیاری از نمادها در ماههای آغازین سال، از ریزشهای اخیر قدرتمندتر بوده است.
با این مقدمه آیا شما به تشکیل حباب در بورس باور دارید؟
اگر اندکی به عقب بازگردیم و به سالهای آغازین دولت آقای روحانی توجه کنیم، در مییابیم که ارزش بورس در آن زمان در محدوده ۳۰۰ میلیارد دلار بود. باید توجه داشت که از آن سال تاکنون تعداد زیادی از شرکتهای جدید به جمع نمادهای پذیرفته شده در بورس و فرابورس افزوده شدهاند، از طرفی تعداد زیادی افزایش سرمایه هم رخ داده است. به این دو عامل باید افزایش نرخ ارز، رشد سطح عمومی قیمتها و تاثیر آن بر قیمت محصولات کارخانهها را نیز افزود. اما در مقابل با بررسی آمار جاری در مییابیم در این روزها ارزش بازار سهام، بر مبنای ارزش دلاری آن، تقریبا مشابه ارزش جاری آن در سال نخست دولت آقای روحانی است؛ بنابراین بهرغم ادعاهایی که با اتکا به فرض ارزشگذاری نادرست سهام یا تشکیل حباب قیمت در بورس مطرح میشود، به این نتیجه میرسیم که بازار با تحلیلی متفاوت به مسائل نگاه میکند.
با این اوصاف روند بازار را چطور پیشبینی میکنید؟
فکر میکنم با در نظر گرفتن چشماندازهای پیش رو، روند بازارسهام مثبت است. به اعتقاد من در حال حاضر فقط وجود برخی عدم قطعیتهاست که به نوسان بازارسهام منجر شده؛ البته اعمال یک شبه برخی سیاستها نیز کاهش میزان اطمینان و اعتماد سرمایهگذاران را به دنبال داشته؛ چنانکه وقتی به یکباره نسبت سرمایهگذاری در سهام برای صندوقهای با درآمد ثابت، کاهش یافت و همزمان میزان اعتباردهی کارگزاریها را محدود کردند، بازار دچار نوسان شد.
در هفتهها و ماههای اخیر برخی کارشناسان اقتصادی گفتهاند افزایش شتاب قیمت سهام در بازار سرمایه به انتظارات تورمی دامن میزند آیا از نظر شما این ادعا درست است؟
این گفته از جمله ادعاهایی است که در مورد آن تحقیق علمی مشخصی صورت نگرفته لذا نیازمند بررسی علمی و یافتن یک جواب مشخص با استفاده از روشهای علمی است. اما تحقیقات انجام شده در سایر کشورهای جهان حکایت از آن دارد که نوسانات بازار سرمایه اثر تورمی ندارد. برعکس؛ طبق تجربههای به ثبت رسیده؛ افزایش نرخ تورم خود را در قالب رشد قیمتها در بازار سهام نشان میدهد. البته همانطور که گفتم معتبر بودن این گزاره باید در ایران بهطور جداگانه مورد بررسی قرار گیرد و نمیتوان به راحتی درخصوص آن ادعایی قطعی را مطرح کرد.
پس با این حساب آیا چنین ادعاهایی به بورس لطمه نخواهد زد؟
باید توجه داشت گفتههای این چنینی پیشتر نیز سابقه داشته و بارها به بازار سرمایه آسیب رسانده است. در سالهای گذشته گفته میشد بازار آتی سکه به بازار نقدی طلا و سکه جهت میدهد. این گفته آنقدر تکرار شد که بازار آتی سکه را تحت فشار تعطیل کردند اما پس از تعطیلی بازار آتی بازهم قیمت سکه با رشد قابلتوجهی مواجه شد. افزایش ۳برابری قیمت سکه از زمان تعطیلی بازار آتی سکه تاکنون به خوبی نشان میدهد تورمی بودن بازار آتی و معرفی آن بهعنوان نماگر انتظارات تورمی جامعه، ادعای غلطی بوده است.
به نظرتان اگر این بازار تعطیل نمیشد؛ آیا میتوانست در کنترل نوسانها و تقاضاهای سفته بازانه در بازارهای طلا و ارز نقش موثری بازی کند؟
بله قطعا چون بازار آتی برخلاف بازار نقدی سکه به عرضه فیزیکی سکه نیاز نداشت از این رو ذخایر طلای کشور را نیز با خطر کاهش مواجه نمیکرد. حتی اگر بازار آتی ارز نیز وجود داشت میتوانست تا حدود قابلتوجهی به این بازار سامان ببخشد.
پس بهطور قطع ادعای تورم زا بودن بورس را رد میکنید؟
همان طور که گفتم به اعتبار تحقیقات جهانی فکر میکنم که گزاره تورمزا بودن بازار سرمایه در ایران صحت نداشته باشد. پافشاری بر این حرف آدرس غلط دادن به بازار است. این تجربه پیشتر در بازارهایی نظیر آتی سکه نیز تکرار و به تجربه تلخ تعطیلی آن بازار منجر شد.
پس معتقدید ایجاد ابزارهای مالی بر روی ارز میتواند به جلوگیری از التهاب این بازار کمک کند، درست است؟
فکر میکنم تاسیس بازار آتی میتواند بسیار به بازار ارز کمک کند. در شرایط فعلی اقتصاد ایران برای برونرفت از بحران نیازمند به کارگیری ابزارهای خلاقانه است. البته باید به یاد داشته باشیم که افزایش و رونق بخشیدن به بازار و ابزارهای جدید نیازمند وجود زیرساختهای آیتی لازم است که در حال حاضر در این زمینه مشکلاتی وجود دارد.
به نظر شما در شرایط کنونی خروج پول از بازار سرمایه تا چه حد توانسته به افزایش قیمت در بازارهای موازی بینجامد؟ فکر میکنید ریزش قیمت در بازار سرمایه تا چه حد میتواند انتظارات تورمی در سایر بازارها را تشدید کند؟
متاسفانه سرریز نقدینگی از جمله مسائلی است که همواره در اقتصاد ایران وجود داشته و ساختارهای فعلی نتوانستهاند سدی مقاوم در برابر این جریان ایجاد کنند. نقدینگی مانند سیلی است که به هر بازاری وارد شود میتواند آن را به کلی دگرگون کند. البته نباید این حقیقت را نیز فراموش کرد که کشور هم اکنون در یک جنگ اقتصادی فراگیر و همهجانبه قرار دارد و در مقایسه با بسیاری از کشورها توانستهایم وضعیت را به خوبی کنترل کنیم. در این شرایط طبیعی است که در صورت خروج نقدینگی از بازار سرمایه سایر بازارها دچار نوسان شوند و تحت تاثیر قرار بگیرند. با توجه به بیاعتمادی شکل گرفته در بازار سرمایه ممکن است تبعات بدی را در بازارهای موازی نظیر طلا و ارز شاهد باشیم. متاسفانه آنهایی که این شاخه را بریدهاند متوجه تبعات بعدی آن نیستند.
نظرات