به گزارش اختصاصی «کالاخبر»،  طی سال‌های اخیر، عوامل بنیادی عرضه و تقاضا، عامل اصلی حرکت بازارهای کامودیتی به ویژه بازار نفت بوده‌اند. با این حال، امروز تاثیر عوامل ژئوپلیتیک بر دیدگاه سیاست‌گذاران و تصمیم‌سازان به سرعت در حال افزایش است (این اتفاقی است که در دهه ۱۹۷۰ میلادی نیز شاهد بودیم). روشن است که جریان‌های تجاری همچنان یکی از عوامل مهم تحرک بازارهای کامودیتی خواهند بود، اما عوامل دیگری همچون تحولات فناوری، تغییرات سیاسی و موانع تجاری نیز تاثیر فزاینده‌ای بر سطح قیمت‌ها خواهند داشت. پیش‌بینی می‌شود که میزان تقاضای نفت جهان برای نخستین بار در سال ۲۰۱۹ به بیش از ۱۰۰ میلیون بشکه در روز برسد اما نگرانی درباره تغییرات آب و هوایی و آلودگی ناشی از سوخت‌های فسیلی همچنان مطرح خواهد بود.

مارتین فرانکل رئیس S&P Global Platts در پیامی با اشاره به اینکه در سال ۲۰۱۹ باید منتظر اتفاقات غیرمنتظره‌ای برای کامودیتی ها باشیم، دیدگاه خود را درباره وضعیت بازارهای کالا در سال جدید تشریح کرد. همچنین وبسایت Investing Haven در یادداشتی به معامله‌گران بازارهای کالا توصیه کرد که در سال جدید پنج نمودار کالایی را زیر نظر بگیرند. در این نوشتار، پنج نکته و پنج نمودار کالایی مهم را مرور می‌کنیم.

پنج نکته

   ریسک‌های ژئوپلیتیک

در سال ۲۰۱۹ این احتمال وجود دارد که تنش‌های ژئوپلیتیک در مهمترین منطقه تولید انرژی جهان تشدید شود. در حال حاضر با اعمال تحریم‌های آمریکا علیه ایران، منطقه خاورمیانه در بطن این تنش‌ها قرار گرفته و با ریسک‌های متعددی مواجه است. عربستان سعودی هم (به عنوان بزرگترین تولیدکننده نفت و بزرگترین اقتصاد منطقه) اگر در اجرای برنامه اصلاحات اجتماعی شکست بخورد، به نگرانی دیگری تبدیل خواهد شد. به دلایل مختلف اقدامات و فعالیت‌های دولتمردان ریاض زیر ذره‌بین کارشناسان سیاسی و فعالان بازار انرژی قرار دارد و نوع واکنش حکومت عربستان در برابر این چالش‌ها، یکی از عوامل مهم تعیین قیمت نفت خام در سال ۲۰۱۹ خواهد بود. در همین حال، معامله‌گران از نزدیک مسیرهای مهم صادرات نفت خام منطقه از طریق تنگه هرمز و دریای سرخ را برای آگاهی از هرگونه اختلال احتمالی تحت نظر دارند.

تحول در روابط روسیه با آمریکا نیز یکی از مسایل مهم ژئوپلیتیک در سال ۲۰۱۹ به شمار می‌رود. تضاد و ناسازگاری موجود بین بزرگترین تولیدکننده انرژی جهان با بزرگترین مصرف‌کننده نفت خام جهان از زمان جنگ سرد تاکنون سابقه نداشته است. روابط بین این دو کشور از عوامل مهم اثرگذار بر بازارهای کالا خواهد بود. یکی از اختلافات آمریکا با روسیه بر سر این است که مسکو به سرعت در حال دست‌اندازی و گسترش حضور خود در مناطق تحت نفوذ سنتی واشنگتن در خاورمیانه است. مسکو همچنین با تشدید تحریم‌ها و محکومیت‌ها از سوی اروپا و آمریکا مواجه است.

البته بازارهای کالا می‌توانند این نگرانی‌ها را دور بریزند. گسترش همکاری بین اوپک و تولیدکنندگان غیراوپک به رهبری روسیه یکی از مواردی است که موجب خوش‌بینی فعالان بازار است. با وجود تنش‌های سیاسی بین برخی تولیدکنندگان نفت خام، این مجموعه (که ۴۵ درصد عرضه جهانی نفت خام را در اختیار دارد) نظم و توانایی خود را در کاهش و کنترل عرضه نشان داده است. در سوی دیگر جهان، تولیدکنندگان نفت شیل آمریکا تا حدودی توانسته‌اند نگرانی بازار نسبت به احتمال کمبود نفت خام به دلیل تنش‌های سیاسی را رفع کنند. در حال حاضر روزانه حدود ۱۱ میلیون بشکه نفت خام در آمریکا تولید می‌شود و انتظار می‌رود این رقم در سال ۲۰۱۹ افزایش پیدا کند.

   جنگ تجاری

در سال ۲۰۱۸ تاثیر منفی بدتر شدن روابط بین دو اقتصاد بزرگ جهان بر بازار انرژی کاملا مشهود بود. قیمت نفت خام به دلیل نگرانی از کاهش تقاضا سیر نزولی پیدا کرد. این وضع ممکن است در سال ۲۰۱۹ بازارهای ال.ان.جی هم از آسیب‌های آن در امان نمانند. چین بزرگترین مصرف‌کننده نفت خام آسیاست. پیش از آغاز تنش‌ها، میزان واردات نفت خام چین از آمریکا از طریق خریدهای نقدی و قرارداد مدت‌دار تقریبا سه برابر شده بود. در ماه ژوئن گذشته، صادرات روزانه نفت خام آمریکا به چین به مرز ۴۵۰ هزار بشکه رسید که ۵ درصد کل واردات نفت چین بود. با این همه، با تشدید اختلافات تجاری بین دو کشور، از ماه ژوئن به بعد از این میزان کاسته شد و در حال حاضر نفت آمریکا به دیگر مشتریان آسیایی این کشور صادر می‌شود. انتظار می‌رود در سال ۲۰۱۹ آمریکا نفت بیشتری را به منطقه جنوب شرق آسیا صادر کند. همزمان انتظار می‌رود پالایشگاه‌های چین نیز مشتریان تازه‌ای در اروپا، آفریقا، کانادا و آمریکای لاتین پیدا کنند. چین در ماه سپتامبر یک تعرفه‌ ۱۰ درصدی بر صادرات ال.ان.جی آمریکا وضع کرد. حال مشتریان چینی به دنبال جایگزین در میان عرضه کنندگان ال.ان.جی از خاورمیانه، نیجریه، آسیای جنوب شرقی و استرالیا هستند. کارشناسان می‌گویند میزان تقاضای ال.ان.جی چین رو به افزایش است، بنابراین از دست دادن بزرگترین مصرف‌کننده آسیا زیان بزرگی برای تولیدکنندگان آمریکایی خواهد بود. اگر جنگ تجاری بین چین و آمریکا تشدید شود، همه کامودیتی‌ها از آن آسیب خواهند دید.

   حمایت‌گرایی

سیاست‌های حمایت‌گرایانه تاثیر زیادی بر بازار فلزات دارند و انتظار می‌رود این روند در سال ۲۰۱۹ نیز ادامه داشته باشد. یک نمونه آشکار این سیاست‌ها، تصمیم آمریکا برای اعمال تعرفه ۱۰ درصدی بر واردات آلومینیوم است که به افزایش قیمت این فلز در بازار داخلی این کشور منجر شده است. تحریم شرکت روسال (بزرگترین تولیدکننده آلومینیوم جهان) نیز به افزایش قیمت‌ها کمک کرده است. جدای از سیاست تجاری، برخی اقدامات تشویقی آمریکا نیز به افزایش تقاضای فلزات منجر شده است. اصلاح برخی مقررات و اصلاحات در بخش مالیاتی به افزایش فعالیت بخش تولید منجر شد به طوری که شاخص انجمن ملی تولیدکنندگان آمریکا در ماه ژوئن به رقم بی‌سابقه ۶۳.۶ واحد رسید. براساس گزارش پژوهشی این انجمن، در ماه اکتبر درصد تولیدکنندگان آمریکایی (از کوچک تا بزرگ) که نسبت به آینده خود خوش‌بین بودند، به رقم ۹۲.۵ درصد دست یافت.

   گشودن جبهه جدید

شرکت‌های ملی نفت برای افزایش کارآمدی خود هر روز بیش از پیش درگیر معاملات نفتی به شکل مستقیم می‌شوند. شرکت‌های ملی نفت در منطقه خاورمیانه پیشتاز این روند هستند. شرکت تجارت بین‌المللی عمان نخستین بازیگر منطقه در این عرصه بود که امروز در مجموعه‌ای از فعالیت‌ها (از نفت و فرآورده‌های پالایشی تا محصولات پتروشیمی) در بازارهای آسیایی حضور دارد. شرکت تجاری آرامکو دفتری در سنگاپور افتتاح کرده است و قصد دارد به معاملات نفتی بپردازد. سرمایه‌گذاری مشترک دو شرکت سومو عراق و لیتاسکو روسیه که سال گذشته انجام شد، نشان‌دهنده تمایل عراقی‌ها به حضور فعالانه‌تر در بازارهای جهانی معاملات نفت خام است. شرکت ملی نفت ابوظبی نیز با ایجاد یک بازوی معاملاتی تلاش می‌کند تا بیشترین بهره را از معاملات نفت خام ببرد. در مجموع، حضور بازیگران سنتی در بازار معاملات رو به افزایش است و ممکن است در سال ۲۰۱۹ با تغییرات گسترده‌ای در صنعت معاملات روبه‌رو شویم.

   فناوری

پیشرفت‌های نوین در عرصه فناوری موجب افزایش کارایی در همه بخش‌های صنعت کامودیتی‌ها شده است. فناوری بلاکچین طلایه‌دار این روند است که ماهیت بازارها را تغییر خواهد داد. امروز در سایه این فناوری، اصلاح و مستندسازی معاملات فیزیکی با امنیت بالایی انجام می‌شود. جایگزین کردن پیگیری‌های فردی، تلفنی یا کاغذی با فرآیندهای دیجیتال، هزینه‌های معاملات را کاهش می‌دهد. فرآیند شناسایی سریع مشتری در سایه برنامه بسیار امن مدیریت هویت فردی و شرکتی، کار تجارت با شرکای جدید را آسان‌تر می‌کند. دسترسی سریع و آسان به اطلاعات مورد نیاز در بخش‌های تولید، عرضه، حمل و نقل و معاملات بازار از دیگر ویژگی‌های مهم فناوری بلاکچین در بازار کامودیتی‌ها به شمار می‌رود.

    پنج نمودار

در مقاله Investing Haven به پنج نمودار مهم اشاره و به معامله‌گران توصیه شده که آنها را زیر نظر بگیرند چون این نمودارها، زمان تغییر قیمت کامودیتی‌ها و مسیر حرکت آنها در سال ۲۰۱۹ را نشان می‌دهند. بازارهای کامودیتی نه تنها به خاطر پتانسیل بالای درآمدزایی بلکه به دلیل مفهومی که برای بازارهای جهانی دارند، از اهمیت زیادی برخوردارند. به عنوان مثال، عملکرد خوب بازارهای کالا به معنای افزایش ریسک پذیری و سطح مطلوب تورم است.

    نمودار تورم

براساس برآوردهای کارشناسان، این احتمال وجود دارد که تورم دور تازه‌ای از افزایش را تجربه کند. «شاخص تورم مارتین پرینگ» که در نمودار زیر نشان داده شده است، پیش‌بینی کارشناسان را تایید می‌کند. در این نمودار ارتباط بین نرخ تورم و قیمت طلا از سال ۱۹۹۹ تا ۲۰۱۸ نشان داده شده است. حقیقتی که در این نمودار نهفته به این شرح است: پس از ثبت دو نقطه حضیض در سال‌های ۱۹۹۹ و ۲۰۰۱ و دو نقطه اوج در سال‌های ۲۰۰۸ و ۲۰۱۰ انتظار می‌رود که در سال‌های ۲۰۱۶ و ۲۰۱۸ نیز دو نقطه حضیض به ثبت برسد که در این صورت، تورم آماده دور تازه‌ای از افزایش نرخ خواهد شد. به بیان دیگر، در سال ۲۰۱۹ نرخ تورم شاهد روندی صعودی خواهد بود و به دنبال آن، قیمت طلا و بیشتر کامودیتی‌ها نیز با افزایش قیمت روبه‌رو خواهند شد.

    نمودار نفت خام

قیمت نفت خام از آغاز سال ۲۰۱۸ در مجموع روندی افزایشی به خود گرفت اما این روند تا سه ماه پایانی سال گذشته متوقف شد به طوری که قیمت نفت خام سبک آمریکا در پایان سال بیش از ۲۵ درصد نسبت به آغاز سال کاهش پیدا کرد. اما با شروع سال ۲۰۱۹، قیمت‌ها دوباره روند صعودی به خود گرفتند. نمودار زیر نشان‌دهنده مسیر حرکت قیمت نفت از سال ۱۹۹۹ تا ۲۰۱۸ است.

برخی کارشناسان معتقدند، همانند دوره‌های ۲۰۰۸ تا ۲۰۰۹ و ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۵ نفت خام شاهد سقوطی دیگر خواهد بود. اما عده‌ای می‌گویند، تحولات غیرمنتظره اخیر در بازار انرژی جهان، احتمال افزایش قیمت‌ها را تقویت کرده است. به عنوان مثال، هماهنگی تولیدکنندگان اوپک و غیراوپک برای کاهش عرضه یکی از عواملی است که این احتمال را تقویت می‌کند.

   نمودار کشاورزی

برآوردهای کارشناسان بر پایه نمودار زیر حکایت از آن دارد که سال ۲۰۱۹ زمان به نتیجه رسیدن کالاهای کشاورزی است. در واقع الگوی مثلثی بزرگی که طی ۱۰ سال گذشته شکل گرفته است، دو احتمال را پیش‌رو قرار می‌دهد: جهش یا سقوط. بر اساس نمودار تورم، احتمال جهش قیمت‌ها بیشتر از سقوط آنهاست. مسیر حرکت قیمت‌ها در سه ماه نخست سال ۲۰۱۹ می‌تواند مبنای مناسبی برای پیش‌بینی فراهم کند.

   نمودار قهوه

قهوه یکی از محصولاتی است که در نمودار بالا (کشاورزی) به عنوان یکی از اجزا گنجانده شده است. اما دلیل انتخاب آن به عنوان یک کالای واحد و اختصاص نمودار به آن این است که قیمت قهوه از سال ۱۹۹۹ تا ۲۰۱۸ از الگویی جالب پیروی کرده که در شکل کاملا مشهود است. تمام موارد ذکر شده برای بخش کشاورزی برای قهوه نیز صدق می‌کند. به احتمال زیاد در سال ۲۰۱۹ شاهد اوجگیری قیمت قهوه خواهیم بود.

نمودار پالادیوم

بررسی برآوردهای کارشناسان و آمارهای موجود نشان می‌دهد که روند حرکت قیمت پالادیوم صعودی است. طی ۵ سال گذشته بازار این فلز با کمبود عرضه روبه‌رو بوده است (میزان کاهش عرضه و کمبود پالادیوم در سال ۲۰۱۸ به ۱.۲ میلیون اونس رسید که عامل اصلی آن، تقاضای بخش خودروسازی بوده است). در حال حاضر بیشتر شاخص‌ها از افزایش قیمت این فلز همگام با طلا خبر می‌دهند.